Q. 1. Esne christianus?

R. Gratia Dei, christianus ego sum.

Q. 2. Quisnam dicitur et est christianus?

R. Christianus dicitur et est qui Baptismi sacramentum recepit, quod est ianua Ecclesiæ Christi.

Q. 3. Quisnam est strictiori et pleno sensu christianus?

R. Strictiori et pleno sensu christianus est baptizatus qui veram integramque Christi fidem profitetur, idest catholicus; qui, si et Christi legem observat, bonus christianus est.

Q. 4. Quodnam est externum christiani signum?

R. Externum christiani signum est signum Sanctæ Crucis.

Q. 5. Quomodo fit signum Sanctæ Crucis?

R. Signum Sanctæ Crucis fit manum dexteram ad frontem admovendo, dum dicitur: In nomine Patris; deinde ad pectus, dum additur: et Filii; tandem a lævo humero ad dexterum, dum dicitur: et Spiritus Sancti, Amen.

Q. 6. Curnam signum Sanctæ Crucis est signum christiani?

R. Signum Sanctæ Crucis est signum christiani, quia per illud præcipua fidei christianæ mysteria externe profitemur.

Q. 7. Quid est mysterium?

R. Mysterium est veritas ordinis supernaturalis suapte natura intellectum creatum sic excedens, ut, nisi revelata divinitus, innotescere non possit.

Q. 8. Quænam sunt præcipua fidei christianæ mysteria?

R. Præcipua fidei christianæ mysteria sunt:

1° mysterium unius Dei in tribus realiter distinctis Personis, Patre, Filio et Spiritu Sancto;

2° mysterium humanæ Redemptionis per incarnationem, passionem et mortem Iesu Christi, Filii Dei.

Q. 9. Quomodo signum Sanctæ Crucis hæc duo fidei christianæ mysteria indicat?

R. Signum Sanctæ Crucis indicat hæc duo fidei christianæ mysteria, quia eius verba significant unitatem Dei in tribus realiter distinctis Personis; figura vero Crucis, quam manu describimus, in memoriam revocat humanam Redemptionem in ligno Crucis a Iesu Christo consummatam.

Q. 10. Estne utile signare se signo Sanctæ Crucis?

R. Utile est, imo perutile, sæpe et devote signare se signo Sanctæ Crucis, præsertim in initio et in fine diei et præcipuarum actionum.

Q. 11. Curnam utile est, imo perutile, sæpe et devote signare se signo Sanctæ Crucis?

R. Utile est, imo perutile, signo Sanctæ Crucis sæpe et devote se signare, quia hoc signum, cum rite fit, est actus externus fidei internæ, ac propterea vim habet fidem excitandi, vincendi respectum humanum, expellendi tentationes, pericula animæ et corporis avertendi et alias gratias a Deo impetrandi.

Q. 12. Possumusne naturali rationis lumine Deum cognoscere et demonstrare?

R. Naturali rationis lumine possumus Deum unum et verum, rerum omnium principium et finem, creatorem et dominum nostrum, e rebus creatis certo cognoscere et demonstrare, a creaturis arguentes creatorem, ab effectu causam.

Q. 13. Præterquam naturali rationis lumine, possumusne etiam alia via Deum cognoscere?

R. Præterquam naturali rationis lumine, etiam alia via, idest fide, Deum cognoscere possumus, quia eius sapientiæ et bonitati placuit seipsum et æterna suæ voluntatis decreta humano generi manifestare per supernaturalem revelationem.

Q. 14. Quid intelligis nomine revelationis supernaturalis ?

R. Nomine revelationis super natur alis intelligo tum locutionem qua Deus ipse, ad erudiendum nos in doctrina salutis æternæ, veritates hominibus manifestavit, tum etiam complexum earundem veritatum.

Q. 15. Ex hac notione supernaturalis revelationis quid sequitur?

R. Ex hac notione supernaturalis revelationis sequitur eandem immunem esse ab omni prorsus errore, cum Deus, summa Veritas, nec falli nec fallere possit.

Q. 16. Quænam veritates in divina revelatione continentur?

R. In divina revelatione non solum mysteria continentur quæ creatum intellectum excedunt, sed etiam plures veritates quæ humanæ rationi ex se imperviæ non sunt.

Q. 17. Curnam Deus dignatus est hominibus revelare veritates, quæ humanæ rationi ex se imperviæ non sunt?

R. Deus dignatus est hominibus veritates revelare, quæ humanæ rationi ex se imperviæ non sunt, ut eædem in præsenti quoque generis humani conditione ab omnibus expedite, firma certitudine et nullo admixto errore cognosci possent.

Q. 18. Quænam externa argumenta revelationis suæ Deus dare voluit, ut fidei nostræ obsequium esset rationi consentaneum ?

R. Ut fidei nostræ obsequium esset rationi consentaneum, Deus voluit, cum internis gratiæ auxiliis, externa iungi revelationis suæ argumenta, facta scilicet divina, atque imprimis miracula et prophetias; quæ, cum Dei omnipotentiam et infinitam scientiam luculenter demonstrent, divinæ revelationis sunt signa certissima et omnium intelligentiæ accommodata.

Q. 19. Quid est miraculum?

R. Miraculum est factum a Deo præter ordinem totius naturæ creatæ productum.

Q. 20. Quid est prophetia?

R. Prophetia, proprio sensu sumpta, est certa prædictio futuri eventus, qui ex naturalibus causis nullo modo præcognosci potest.

Q. 21. Ubinam continentur veritates a Deo revelatæ?

R. Veritates a Deo revelatæ continentur in sacra Scriptura et in Traditione.

Q. 22. Quid intelligis nomine sacræ Scripturæ?

R. Nomine sacræ Scripturæ intelligo libros veteris ac novi Testamenti, qui, Spiritu Sancto inspirante conscripti, Deum habent auctorem, atque uti tales Ecclesiæ ab ipso Deo traditi sunt.

Q. 23. In quonam consistit Spiritus Sancti inspiratio?

R. Spiritus Sancti inspiratio in hoc consistit ut Spiritus Sanctus ita scriptores ad scribendum excitaverit et moverit, ita scribentibus adstiterit, ut ea omnia eaque sola quæ ipse iuberet, et recte mente conciperent et fideliter conscribere vellent et apte infallibili veritate exprimerent.

Q. 24. Quid intelligis per vetus Testamentum et quid per novum Testamentum?

R. Per vetus Testamentum intelligo libros S. Scripturæ conscriptos ante adventum Iesu Christi, per novum Testamentum libros conscriptos post eius adventum.

Q. 25. Quid intelligis nomine Traditionis?

R. Nomine Traditionis intelligo complexum veritatum revelatarum, quæ ab Apostolis acceptæ ex ipsius Christi ore vel a Spiritu Sancto dictante, quasi per manus traditæ atque continua successione in Ecclesia catholica conservatæ, ad nos usque pervenerunt.

Q. 26. Quomodo vocatur complexus omnium veritatum revelatarum?

R. Complexus omnium veritatum revelatarum vocatur fidei depositum.

Q. 27. Cuinam Iesus Christus voluit fidei depositum concredere?

R. Iesus Christus voluit fidei depositum Ecclesiæ concredere, ut ipsa, Spiritu Sancto adsistente, doctrinam revelatam sancte custodiret et fideliter exponeret.

Q. 28. Quid in primis nobis necesse est ut vitam æternam assequamur?

R. Ut vitam æternam assequamur, in primis nobis necesse est credere veritates quas Deus revelavit et Ecclesia nobis credendas proponit.

Q. 29. Ubinam præcipue reperiuntur veritates, quas Deus revelavit et Ecclesia nobis credendas proponit?

R. Veritates quas Deus revelavit et Ecclesia nobis credendas proponit, præcipue reperiuntur in Symbolo Apostolorum.

Q. 30. Curnam hic elenchus veritatum fidei appellatur Symbolum Apostolorum?

R. Hic elenchus veritatum fidei appellatur Symbolum Apostolorum, quia summam præcipuarum veritatum ab Apostolis traditarum refert, et vel a primis Ecclesiæ temporibus in usu fuit, tamquam tessera Christianorum.

Q. 31. Quid continent duodecim Symboli articuli?

R. Duodecim Symboli articuli continent mysterium unius Dei in tribus realiter distinctis Personis, Patre, Filio et Spiritu Sancto, una cum actionibus, quæ, præcipua quadam ratione, singulis Personis attribuuntur.

Q. 32. Quonam modo in Symbolo Apostolorum doctrina huius mysterii distribuitur?

R. In Symbolo Apostolorum doctrina huius mysterii in tres potissimum partes ita distribuitur, ut in una, divinæ naturæ prima Persona et creationis opus describatur; in altera, secunda Persona et opus humanæ Redemptionis; in tertia, tertia item Persona et opus nostræ sanctificationis, nunc quidem inchoatæ per gratiam et in futuro consummandæ per gloriam.

Sectio 1a. — De primo Symboli articulo, quo traditur doctrina de prima sanctissimæ Trinitatis Persona et de opere creationis.

Art. 1. — De Deo uno et trino.

Q. 33. Quid significat verbum Credo?

R. Verbum Credo significat: firmiter assentior, propter auctoritatem Dei revelantis, veritatibus quæ in Symbolo continentur.

Q. 34. Quid significant verba Credo in Deum ?

R. Verba Credo in Deum significant: firmiter credo Deum esse, et ad illum veluti ad summum ac perfectissimum bonum et ultimum finem tendo.

Q. 35. Quid intelligis nomine Dei ?

R. Nomine Dei intelligo spiritum purissimum (substantiam nempe spiritualem simplicem omnino et incommutabilem) intellectu ac voluntate præditum omnique perfectione infinitum, in se et ex se beatissimum.

Q. 36. Quænam sunt præcipuæ Dei perfectiones seu attributa?

R. Præcipuæ Dei perfectiones seu attributa sunt quæ sequuntur:

Deus est:

1° æternus quia nec initium nec finem nec successionem habet aut habere potest;

2° omnisciens, quia omnia perspecta habet, ea etiam quæ libera creaturarum actione futura sunt ipsosque cordis affectus et secretas mentis cogitationes;

3° immensus, quia est in cælo, in terra et in omnibus locis;

4° iustus, quia reddit unicuique iuxta merita sua in hac vel certe in altera vita;

5° bonus, quia infinita sua bonitate, potentia et sapientia omnia creavit, conservat, disponit; bona quibus fruimur, ab ipso proveniunt et preces supplicantium benignus audit;

6° misericors, quia volens omnes homines salvos fieri, eos redemit a servitute dæmonis, singulis largitur media necessaria ad salutem et non vult «mortem «peccatoris, sed ut convertatur et vivat».

Q. 37. Deus estne a mundo distinctus?

R. Deus est re et essentia a mundo distinctus et super omnia, quæ præter ipsum sunt et concipi possunt, ineffabiliter excelsus.

Q. 38. Unusne est Deus?

R. Deus unus est unitate naturæ in tribus tamen realiter distinctis Personis, Patre, Filio et Spiritu Sancto, quæ Sanctissimam Trinitatem constituunt.

Q. 39. Quomodo inter se distinguuntur Pater, Filius et Spiritus Sanctus?

R. Pater, Filius et Spiritus Sanctus inter se distinguuntur per oppositas Personarum relationes, quatenus Pater generat Filium, et ab utroque procedit Spiritus Sanctus.

Q. 40. Trium divinarum Personarum estne tempore una prior alia?

R. Trium divinarum Personarum non est tempore una prior alia, sed omnes sunt æque æternæ, quia scilicet nec initium nec finem habent aut habere postsunt.

Q. 41. Curnam tres Personæ divinæ sunt unus Deus?

R. Tres Personæ divinæ sunt unus Deus, quia sunt consubstantiales, idest unam eandemque numero habent naturam divinam, et ideo easdem perfectiones seu attributa et opera ad extra.

Q. 42. Nonne potentiam Patri, sapientiam Filio, bonitatem Spiritui Sancto sacræ Litteræ adscribere solent?

R. Licet omnia divinitatis attributa communia sint singulis divinis Personis, nihilominus sacræ Litteræ adscribere solent potentiam Patri, quia est omnis originis fons, sapientiam Filio, quia est Verbum Patris, bonitatem et sanctitatem Spiritui Sancto, quia est utriusque amor.

Q. 43. Quænam est sanctissimæ Trinitatis laus, quam fideles, præsertim in fine precum, recitare solent?

R. Sanctissimæ Trinitatis laus, quam fideles, præsertim in fine precum, recitare solent, hæc est: Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto, sicut erat in principio et nunc et semper et in sæcula sæculorum. Amen.

Q. 44. Quid significatur per verbum Omnipotentem?

R. Per verbum Omnipotentem significatur Deum, quæcumque vult, omnia, simplici suæ voluntatis actu, facere posse.

Art. 2. — De mundi creatione et de divina Providentia.

Q. 45. Quid significant verba Creatorem cæli et terræ?

R. Verba Creatorem cæli et terræ significant, Deum, liberrimo consilio, simul initio temporis utramque de nihilo condidisse creaturam, spiritualem et corporalem, angelicam videlicet et mundanam, ac deinde humanam, quasi communem ex spiritu et corpore constitutam.

Q. 46. Curnam Deus hæc omnia creare dignatus est?

R. Deus, bonitate sua et omnipotenti virtute, hæc omnia creare dignatus est, non ad augendam suam beatitudinem, nec ad acquirendam, sed ad manifestandam perfectionem suam per bona quæ creaturis impertitur.

Q. 47. Geritne Deus curam de omnibus rebus creatis?

R. Deus gerit curam de omnibus rebus creatis, quatenus eas positive conservat, tuetur — secus statim in nihilum reciderent — ac gubernat, ita ut nihil sit aut esse possit, quod absque Dei voluntate vel permissione accidat.

Q. 48. Quomodo vocatur cura quam Deus gerit de rebus creatis?

R. Cura quam Deus gerit de rebus creatis, vocatur divina Providentia.

Q. 49. Curnam igitur Deus non impedit peccatum?

R. Deus non impedit peccatum, quia homini libertatem cum auxilio gratiæ contulit, ut ipsemet auctor esset suæ vel beatitatis vel perditionis, prouti gratiæ vel cooperaretur vel resisteret; sed ex ipso libertatis abusu bonum mirabiliter trahit, ut semper et ubique iustitia eius et misericordia eluceant.

Q. 50. Curnam Deus mala physica omne genus, quibus in hac mortali vita affligimur, vult aut permittit?

R. Deus mala physica omne genus, quibus in hac mortali vita affligimur, vult aut permittit, ut peccatum puniat, vel ut peccatores ad se convertat, vel ut iustos probet æternisque præmiis dignos efficiat, vel potioris boni intuitu.

Q. 51. Quænam præstant inter ceteras creaturas?

R. Inter ceteras creaturas præstant Angeli et homines.

Art. 3. — De creatione Angelorum.

Q. 52. Quid sunt Angeli?

R. Angeli sunt puri spiritus, intelligentia ac voluntate præditi, qui in statu iustitiæ et sanctitatis fuerunt constituti, ut, gratiæ Dei respondentes, gloriam sibi mererentur.

Q. 53. Responderuntne omnes Angeli gratiæ Dei?

R. Non omnes Angeli gratiæ Dei responderunt; qui responderunt, in cælo fruuntur visione Dei beatifica, et vocantur simpliciter Angeli, in novem ordines divisi; qui non responderunt, in Infernum ob superbiæ peccatum detrusi, appellantur dæmones, quorum caput est Lucifer seu Satanas.

Q. 54. Utiturne Deus ministerio Angelorum?

R. Multipliciter utitur Deus ministerio Angelorum præsertim in hominum cura, quibus singulis Angelum custodem ab ortu nativitatis attribuit.

Q. 55. Quid nobis præstat Angelus custos?

R. Angelus custos nos protegit præsertim in tentationibus, bonas cogitationes inspirat, preces nostras Deo offert et pro nobis orat.

Q. 56. Expeditne ad nostram vitam spiritualem, ut peculiari pietatis cultu nostrum Angelum custodem prosequamur?

R. Ad nostram vitam spiritualem valde expedit, ut peculiari pietatis cultu nostrum Angelum custodem prosequamur, illum venerantes et invocantes præsertim adversus tentationes, eius inspirationes sequentes, ei dignas agentes gratias, eiusque præsentiam numquam per peccatum offendentes.

Q. 57. Quænam est frequentior fidelium ad Angelum custodem precatio?

R. Frequentior fidelium ad Angelum custodem precatio hæc est: Angele Dei, qui custos es mei, me, tibi commissum pietate superna, illumina, custodi, rege et guberna. Amen.

Q. 58. Quid dæmones in homines possunt?

R. Dæmones possunt, iuste permittente Deo, homines malis afficere in rebus externis et in ipsis personis, eorum quoque corpora possidendo, et eos ad peccatum tentando incitare; non tamen possunt æternæ eorum saluti nocere sine libero eorundem consensu.

Art. 4. — De creatione hominis et de originali peccato.

Q. 59. Quid est homo?

R. Homo est creatura, constans ex anima rationali et corpore organico.

Q. 60. Quid est anima rationalis?

R. Anima rationalis est substantia spiritualis, intellectu et libera voluntate prædita, et immortalis, quæ ita corpori substantialiter unitur, ut sit in homine omnis vitæ principium.

Q. 61. Ad quem finem homo a Deo creatus est?

R. Homo a Deo creatus est, ut eum cognosceret, amaret eique serviret, atque ita post mortem ipso, per beatificam visionem possesso, in æternum frueretur in Paradiso.

Q. 62. In quonam consistit beatifica Dei visio?

R. Beatifica Dei visio consistit in visione divinæ essentiæ, immediate, nude, clare et aperte se ostendentis, ad quam anima nonnisi per lumen gloriæ pertingere potest; et ex tali visione et fruitione homo veram, plenam et numquam defecturam felicitatem assequitur, idest vitam æternam.

Q. 63. Beatifica Dei visio estne naturæ debita?

R. Beatifica Dei visio non est naturæ debita, sed est supernaturalis, naturam quamlibet creatam prorsus excedens, sola divina bonitate creaturæ rationali libere concessa.

Q. 64. Quinam fuerunt generis humani protoparentes?

R. Generis humani protoparentes fuerunt Adam et Heva, quos Deus formavit et posuit in paradiso terrestri, ipsos elevans ad ordinem supernaturalem et singularibus gratiæ et naturæ donis cumulans.

Q. 65. Quomodo Deus protoparentes generis humani formavit?

R. Deus corpus Adæ formavit ex limo terræ, corpus Hevæ ex costa Adæ; animam vero utriusque ex nihilo creavit, eamque corpori, mirabili unione substantiali, coniunxit.

Q. 66. Quonam sensu in sacris Litteris dicitur Deus hominem fecisse ad imaginem et similitudinem suam ?

R. In sacris Litteris dicitur Deus hominem fecisse ad imaginem et similitudinem suam, quia hominem fecit intellectu et libera voluntate præditum, quibus ipse naturam Dei speciali modo imitatur, ipsum simul elevans ad ordinem supernaturalem.

Q. 67. Quænam est in ordine naturali differentia inter creationem protoparentum et originem posterorum qui ab ipsis naturali generatione descendunt?

R. In ordine naturali sola differentia est in formatione corporis, quod generatione formatur, dum etiam anima uniuscuiusque ex Adami posteris a Deo immediate creatur et corpori substantialiter unitur.

Q. 68. Quænam fuerunt dona, quibus Deus protoparentes cumulavit in paradiso terrestri?

R. Dona quibus Deus protoparentes cumulavit in paradiso terrestri, hæc fuerunt:

1° eos formavit perfectos corpore et anima, cum scientia eorum statui congruente;

2° eosdem ad finem supernaturalem ordinavit, eis conferens iustitiam et sanctitatem, idest gratiam sanctificantem, cum dono integritatis naturæ, qua vires inferiores rationi perfecte subiciebantur, et dono immunitatis a morte aliisque vitæ doloribus ac miseriis.

Q. 69. Quo consilio Deus iustitiam et sanctitatem aliaque dona protoparentibus contulit?

R. Deus iustitiam et sanctitatem aliaque dona protoparentibus eo consilio contulit, ut ea collata vellet ipsi naturæ humanæ, tamquam donum toti naturæ divinitus collatum, quod Adam, stipes humani generis, in posteros per generationem, una cum eadem natura, transmitteret.

Q. 70. Protoparentibus, in ordine supernaturali constitutis, quid Deus interdixit?

R. Protoparentibus, in ordine supernaturali constitutis, Deus interdixit ne comederent de fructu ligni scientiæ boni et mali.

Q. 71. Protoparentes servaveruntne Dei interdictum?

R. Protoparentes Dei interdictum non servaverunt, atque ideo ob grave peccatum superbiæ et inobedientiæ amiserunt iustitiam et sanctitatem, et expulsi e terrestri paradiso, obnoxii fuerunt concupiscentiæ et morti aliisque vitæ doloribus ac miseriis.

Q. 72. Adam sua prævaricatione nocuitne etiam suis posteris?

R. Adam sua prævaricatione nocuit etiam suis posteris, quia in eos transmisit non tantum concupiscentiam, mortem aliasque peccati pœnas, sed ipsum quoque peccatum, idest privationem iustitiæ et sanctitatis.

Q. 73. Quonam modo Adam in posteros peccatum transmisit?

R. Adam in posteros peccatum transmisit, quatenus in eos naturam transmisit privatam iustitia et sanctitate, quam Deus eidem collatam voluit, et hæc privatio est naturæ peccatum habituale, origine unum in Adamo, propagatione diffusum.

Q. 74. Quomodo appellatur hoc peccatum in posteros transmissum ?

R. Hoc peccatum in posteros transmissum appellatur peccatum originale.

Q. 75. Fuitne aliquis immunis præservatus ab originalis culpæ labe ?

R. Una beata Maria Virgo, a primo instanti suæ conceptionis, intuitu meritorum Iesu Christi, fuit, singulari Dei privilegio, immunis præservata ab originalis culpæ labe, et ideo dicitur immaculate concepta.

Q. 76. Quid ergo significat immaculata conceptio beatæ Mariæ Virginis?

R. Immaculata conceptio beatæ Mariæ Virginis significat, a primo instanti suæ conceptionis beatam Virginem Mariam habuisse iustitiam et sanctitatem seu gratiam sanctificantem, imo plenitudinem gratiæ, cum virtutibus infusis donisque Spiritus Sancti, et naturæ integritatem, licet obnoxia fuerit morti aliisque vitæ doloribus ac miseriis, quibus ipse eius Filius subiacere voluit.

Q. 77. Quid tenet Ecclesia de transitu beatæ Mariæ Virginis?

R. Ecclesia de transitu beatæ Mariæ Virginis tenet eius corpus ab anima fuisse seiunctum, qua in re mors consistit; sed, anima rursus corpori incorrupto coniuncta, beatam Mariam Virginem, ministerio Angelorum, assumptam fuisse in cælum et super omnes Angelorum choros exaltatam.

Q. 78. Dereliquitne Deus humanum genus in statu peccati originalis?

R. Non dereliquit Deus humanum genus in statu peccati originalis, sed infinita misericordia motus, illico promisit et suo tempore concessit Redemptorem, qui est Iesus Christus, Filius Dei, homo factus, ut per fidem in eum et eius merita, homines, fide et caritate ipsi coniuncti, etiam ante eius adventum, possent salvari.

Sectio 2a. — De aliis sex Symboli articulis, quibus traditur doctrina de secunda Persona sanctissimæ Trinitatis et de opere Redemptionis.

Art. 1. — De Iesu Christo eiusque divinitate.

Q. 79. Quid credimus per secundum Symboli articulum: Et in Iesum Christum, Filium eius unicum, Dominum nostrum ?

R. Per secundum Symboli articulum: Et in Iesum Christum, Filium eius unicum, Dominum nostrum, credimus Filium Dei, qui, factus homo, vocatur Iesus Christus, esse unicum Patris Filium, Dominum nostrum, verum Deum de Deo vero, in quem nos, sicut in Patrem, credimus.

Q. 80. Curnam credimus in Iesum Christum sicut in Deum Patrem ?

R. Credimus in Iesum Christum sicut in Deum Patrem, quia Iesus Christus est verus Deus sicut Pater, unus Deus cum Patre.

Q. 81. Quomodo evincitur Iesum Christum esse Messiam seu Redemptorem generis humani, a Deo in veteri Testamento promissum?

R. Iesum Christum esse Messiam seu Redemptorem generis humani, a Deo in veteri Testamento promissum, evincitur præcipue ex prophetiis, quæ de Redemptore prolatæ in Iesu Christo adamussim sunt adimpletæ, atque ex testimonio ipsius Iesu Christi.

Q. 82. Quærtam sunt præcipua argumenta, quæ nos movent ad divinitatem Iesu Christi admittendam?

R. Præcipua argumenta, quæ nos movent ad divinitatem Iesu Christi admittendam, sunt:

1° constans Ecclesiæ catholicæ magisterium;

2° prophetiæ veteris Testamenti, quibus promissus Redemptor ut verus Deus portenditur;

3° testimonium Dei Patris dicentis: «Hic est «Filius meus dilectus in quo mihi bene complacui, «ipsum audite»;

4° testimonium ipsius Iesu Christi, vitæ eius sanctitate, prophetiis ac miraculis, maxime miraculo resurrectionis, comprobatum;

5° Apostolorum doctrina, miraculis confirmata;

6° tot Martyrum confessio;

7° mirabilis Ecclesiæ Christi propagatio et conservatio.

Q. 83. Cur Filius Dei, factus homo, vocatus est Iesus ?

R. Filius Dei, factus homo, ex ipsa Dei voluntate vocatus est Iesus seu Salvator, quia per suam passionem et mortem a peccato et ab æterna damnatione salvos nos fecit.

Q. 84. Cur Iesus dicitur etiam Christus ?

R. Iesus dicitur etiam græce Christus, hebraice Messias, quod est latine Unctus, eo quod olim reges, sacerdotes et prophetæ ungebantur, et Iesus est rex, sacerdos et propheta.

Q. 85. Cur Iesus Christus dicitur Dominus noster?

R. Iesus Christus dicitur Dominus noster, quia ipse, uti Deus, est creator et conservator omnium creaturarum, omnimodam in eas potestatem obtinens; uti Deus-homo, est Redemptor omnium hominum; unde merito et prædicatur et colitur: «Rex regum et Dominus dominantium».

Q. 86. Cur nam secunda Persona sanctissimæ Trinitatis appellatur Verbum Patris?

R. Secunda Persona sanctissimæ Trinitatis appellatur Verbum Patris, quia a Patre procedit secundum actum intellectus, ut conceptus mentis, sicuti etiam in nobis interior mentis conceptus verbum dicitur.

Art. 2. — De Filii Dei incarnatione et nativitate.

Q. 87. Quid credimus per tertium Symboli articulum: Qui conceptus est de Spiritu Sancto, natus ex Maria Virgine ?

R. Per tertium Symboli articulum: Qui conceptus est de Spiritu Sancto, natus ex Maria Virgine, credimus Dei Filium, super omnem naturæ ordinem, Spiritus Sancti virtute, humanam naturam, corpus scilicet et animam, in sinu purissimo beatæ Mariæ Virginis sumpsisse, ab eaque natum esse.

Q. 88. Quomodo vocatur mysterium quo Dei Filius factus est homo?

R. Mysterium quo Dei Filius factus est homo, vocatur divina Verbi incarnatio.

Q. 89. Filius Dei, factus homo, desiitne esse Deus?

R. Filius Dei, factus homo, non desiit esse Deus, sed permanens verus Deus, cœpit esse etiam verus homo.

Q. 90. Quot Naturæ et quot Personæ sunt in Iesu Christo?

R. In Iesu Christo duæ sunt Naturæ, divina et humana, sed una Persona, idest Persona Filii Dei.

Q. 91. Curnam Dei Filius humanam naturam assumere dignatus est?

R. Dei Filius humanam naturam assumere dignatus est «propter nos homines et propter nostram salutem», ut scilicet Deo condignam pro peccatis satisfactionem præberet, homines prædicatione et exemplis viam salutis doceret, eosque sua passione ac morte a servitute peccati redimeret, in Dei gratiam revocaret et ita in Paradisi gloriam restitueret.

Q. 92. Ad condignam pro peccatis satisfactionem necessariane fuit Verbi incarnatio?

R. Ad condignam pro peccatis satisfactionem necessaria fuit Verbi incarnatio, quia ex parte puræ creaturæ condigna seu adæquata pro peccatis satisfactio haberi non poterat.

Q. 93. Curnam ex parte puræ creaturæ condigna seu adæquata pro peccatis satisfactio haberi non poterat?

R. Ex parte puræ creaturæ condigna seu adæquata pro peccatis satisfactio haberi non poterat, quia peccatum mortale est gravitatis aliquo sensu infinitæ propter infinitam Dei maiestatem quæ offenditur.

Q. 94. Curnam opus incarnationis Spiritui Sancto adscribitur ?

R. Licet unus Dei Filius humanam naturam assumpserit, et opus incarnationis, sicut omnia opera ad extra, sit totius Trinitatis, tamen opus incarnationis Spiritui Sancto, speciali quadam ratione, adscribitur, quia Spiritus Sanctus est Patris et Filii caritas, et opus incarnationis singularem atque immensam Dei erga nos caritatem ostendit.

Q. 95. Beata Maria Virgo estne vera mater Dei?

R. Beata Maria Virgo est vera mater Dei, quia concepit et peperit, secundum humanam naturam, Iesum Christum Dominum nostrum, qui est verus Deus et verus homo.

Q. 96. S. Ioseph, fuittie pater Iesu Christi?

R. S. Ioseph non fuit generatione pater Iesu Christi; sed sic appellatur quia, verus sponsus beatæ Mariæ Virginis, erga eum iura et officia quæ patris sunt exercuit, cum esset caput illius societatis coniugalis, quæ ad Christum suscipiendum, defendendum et nutriendum fuit directe ordinata.

Q. 97. Fuitne beata Maria semper virgo?

R. Beata Maria fuit semper virgo, et in ea, miro prorsus ac singulari modo, divinæ maternitati perpetua virginitas coniuncta fuit.

Art. 3. — De opere redemptionis generis humani.

Q. 98. Quid credimus per quartum Symboli articulum: Passus sub Pontio Pilato, crucifixus, mortuus et sepultus?

R. Per quartum Symboli articulum: Passus sub Pontio Pilato, crucifixus, mortuus et sepultus, credimus Iesum Christum, ut genus humanum suo pretioso sanguine redimeret, sub Pontio Pilato, Iudææ Procuratore, passum esse, cruci affixum in eaque mortuum, inde depositum et sepultum.

Q. 99. In quo consistit opus redemptionis a Iesu Christo patratum ?

R. Opus redemptionis a Iesu Christo patratum in hoc consistit, quod ipse «propter nimiam caritatem qua dilexit nos, sua sanctissima passione in ligno crucis nobis iustificationem meruit, et pro nobis Deo Patri satisfecit» (Conc. Trid., sess. VI, c. 7).

Q. 100. Iesus Christus passusne et mortuus est ut Deus, an ut homo?

R. Iesus Christus passus et mortuus est ut homo, quia ut Deus nec pati nec mori poterat, sed ipsa eius incarnatio et quælibet pro nobis passio, vel minima, ex divina Persona infiniti pretii fuit.

Q. 101. Cur igitur Iesus Christus tam acerbam et tam probrosam passionem ac mortem subire voluit?

R. Iesus Christus tam acerbam et tam probrosam passionem ac mortem subire voluit, ut divinæ iustitiæ cumulate satisfaceret, apertius amorem suum nobis ostenderet, maius peccati odium in nobis excitaret et virtutem nobis adderet ad sustinendas vitæ ærumnas ac asperitates.

Q. 102. Pro quibusnam Iesus Christus passus et mortuus est?

R. Iesus Christus passus et mortuus est pro omnibus omnino hominibus.

Q. 103. Omnes igitur homines salvantur?

R. Non omnes homines salvantur, sed ii dumtaxat qui media adhibent ab eodem Redemptore constituta ad meritum passionis et mortis eius communicandum.

Q. 104. Iesus Christus, in cruce moriens, obtulitne seipsum Deo in verum et proprium sacrificium?

R. Iesus Christus, in cruce moriens, seipsum obtulit Deo in verum et proprium sacrificium infiniti pretii ad redemptionem hominum, pro ipsis divinæ iustitiæ satisfactionem valoris infiniti exhibens.

Q. 105. Quid credimus per verba quinti articuli Symboli: Descendit ad inferos ?

R. Per verba quinti articuli Symboli: Descendit ad inferos, credimus animam Iesu Christi, a corpore separatam, sed cum divinitate semper coniunctam, descendisse ad inferos.

Q. 106. Quid hic intelligitur, cum dicitur: Ad inferos ?

R. Hic, cum dicitur: Ad inferos, intelligitur non Infernus nec Purgatorium, sed Limbus sanctorum Patrum, ubi animæ iustorum promissam et optatissimam redemptionem exspectabant.

Q. 107. Cur Iesus Christus ad Limbum descendit?

R. Iesus Christus ad Limbum descendit ut, peractam redemptionem annuntians, immensa lætitia animas iustorum impleret, quibus etiam beatificam Dei visionem impertivit, eas postea in cælum secum ducturus.

Q. 108. Quid credimus per alia verba quinti articuli Symboli: Tertia die resurrexit a mortuis ?

R. Per alia verba quinti articuli Symboli: Tertia die resurrexit a mortuis, credimus Iesum Christum, tertia die postquam mortuus fuerat, propria virtute, sicut prædixerat, animam suam cum corpore iterum coniunxisse, atque ita immortalem et gloriosum revixisse.

Q. 109. Quamdiu et curnam Iesus Christus post resurrectionem in terris permansit?

R. Iesus Christus post resurrectionem per quadraginta dies in terris permansit, ut in suæ resurrectionis fide firmaret Apostolos, atque divinam suam prædicationem et Ecclesiæ institutionem compleret.

Art. 4. — De Iesu Christi in cælum ascensu, eiusdemque in fine mundi reditu ad universale iudicium.

Q. 110. Quid credimus per verba sexti Symboli articuli: Ascendit ad cælos ?

R. Per verba sexti Symboli articuli: Ascendit ad cælos, credimus Iesum Christum, perfecto iam et absoluto redemptionis opere, quadragesimo die post resurrectionem, cum anima et corpore ad cælos, virtute propria, ascendisse.

Q. 111. Quid significant alia verba eiusdem articuli: Sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis ?

R. Alia verba eiusdem articuli: Sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis, significant perpetuam Redemptoris gloriam in cælis, ubi Iesus Christus, uti Deus, est æqualis Patri, et, uti homo, est in excellenti possessione divinorum bonorum præ ceteris creaturis.

Q. 112. Quid credimus per septimum Symboli articulum: Inde venturus est iudicare vivos et mortuos ?

R. Per septimum Symboli articulum: Inde venturus est iudicare vivos et mortuos, credimus Iesum Christum in fine mundi e cælo venturum esse cum Angelis suis, ut iudicet omnes homines, sive quos iudicii dies adhuc vivos, sive quos antea mortuos inveniet, «et tunc reddet «unicuique secundum opera eius».

Q. 113. In universali indicio quænam erit sententia?

R. In universali iudicio sententia in electos erit: «Venite benedicti Patris mei, possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi»; in reprobos autem: «Discedite a me maledicti in ignem æternum, qui paratus est diabolo et angelis eius».

Q. 114. Præter universale iudicium in fine mundi, eritne aliud iudicium?

R. Præter universale iudicium in fine mundi, statim post mortem erit iudicium particulare pro unoquoque nostrum.

Q. 115. Quo consilio Deus voluit iudicium universale post particulare?

R. Deus voluit iudicium universale post particulare ad gloriam sui ipsius, Christi et electorum, ad confusionem reproborum, et ut homo in anima et in corpore præmii aut pœnæ sententiam coram omnibus reciperet.

Q. 116. Curnam potestas indicandi genus humanum Iesu Christo tribuitur?

R. Licet iudicandi potestas omnibus sanctissimæ Trinitatis Personis communis sit, speciali tamen ratione Iesu Christo, uti Deo et uti homini, tribuitur, quia ipse est «Rex regum et Dominus dominantium»; inter regias autem potestates adnumeratur iudiciaria, quæ id quoque comprehendit ut unicuique pro meritis aut præmia aut pœnæ deferantur.

Sectio 3a. — De reliquis quinque Symboli articulis, quibus traditur doctrina de tertia sanctissimæ Trinitatis Persona et de opere nostræ sanctificationis, in terris quidem inchoatæ per gratiam, in cælis consummandæ per gloriam.

Art. 1. — De Spiritu Sancto, eiusque muneribus in fideles et in Ecclesiam.

Q. 117. Quid credimus per octavum Symboli articulum: Credo in Spiritum Sanctum?

R. Per octavum Symboli articulum: Credo in Spiritum Sanctum, credimus Spiritum Sanctum esse tertiam sanctissimæ Trinitatis Personam, quæ a Patre Filioque procedit.

Q. 118. Curnam credimus in Spiritum Sanctum sicut in Patrem et in Filium ?

R. Credimus in Spiritum Sanctum sicut in Patrem et in Filium, quia Spiritus Sanctus est verus Deus sicut Pater et Filius, unusque Deus cum Patre et Filio.

Q. 119. Cumani in sacris Litteris appellatio Spiritus Sancti tertiæ sanctissimæ Trinitatis Personæ reservari solet?

R. In sacris Litteris appellatio Spiritus Sancti tertiæ sanctissimæ Trinitatis Personæ reservari solet, quia ipsa a Patre per Filium unica spiratione procedit per modum amoris, et est primus summusque Amor, qui animos movet agitque ad sanctitatem, quæ demum amore in Deum continetur.

Q. 120. Quandonam Spiritus Sanctus visibiliter descendit super Apostolos, et quid in eos operatus est?

R. Spiritus Sanctus visibiliter descendit super Apostolos die Pentecostes, eosque in fide confirmavit et omnium donorum copia replevit, ut Evangelium prædicarent et Ecclesiam in universum mundum propagarent.

Q. 121. Quid Spiritus Sanctus in fidelibus operatur?

R. Spiritus Sanctus, per gratiam sanctificantem, virtutes infusas, sua dona et gratias actuales omnis generis fideles sanctificat eosque illuminat et movet ut ipsi, gratiæ respondentes, ad vitæ æternæ possessionem perveniant.

Q. 122. Quid est et quid operatur Spiritus Sanctus in Ecclesia?

R. Spiritus Sanctus est ipsius Ecclesiæ quasi anima, quatenus eam præsentissima sua ope perpetuo vivificat, sibi unit et suis muneribus infallibiliter dirigit in via veritatis et sanctitatis.

Art. 2. — De vera Iesu Christi Ecclesia.

Q. 123. Quid credimus per primam partem noni Symboli articuli: Sanctam Ecclesiam catholicam ?

R. Per primam partem noni Symboli articuli: Sanctam Ecclesiam catholicam, credimus esse societatem supernaturalem, visibilem, sanctam et universalem, quam Iesus Christus, dum in terris vitam agebat, instituit vocavitque Ecclesiam suam.

Q. 124. Quomodonam prima noni articuli pars pendet ab octavo articulo?

R. Prima noni articuli pars pendet ab octavo articulo, quia licet Ecclesia Iesum Christum institutorem in ipsa continuo manentem habeat, sanctitate tamen donata est a Spiritu Sancto, qui omnis sanctitatis fons est et largitor.

A) De Ecclesiæ institutione et constitutione.

Q. 125. Curnam Iesus Christus Ecclesiam instituit? R. Iesus Christus Ecclesiam instituit ad continuandum in terris munus suum, ut scilicet in ea et per eam fructus redemptionis, in cruce consummatæ, applicarentur hominibus in finem usque sæculorum.

Q. 126. Quomodo Iesus Christus Ecclesiam regi voluit?

R. Iesus Christus Ecclesiam regi voluit auctoritate Apostolorum sub Petro capite, eorumque legitimorum successorum.

Q. 127. Quisnam est legitimus sancti Petri successor in regimine universalis Ecclesiæ?

R. Legitimus sancti Petri successor in regimine universalis Ecclesiæ est Episcopus Urbis Romæ, idest Romanus Pontifex seu Papa, quia ipse in primatu iurisdictionis sufficitur Petro, qui fuit et mortuus est Episcopus Urbis Romæ.

Q. 128. Quisnam est verum Ecclesiæ caput?

R. Verum Ecclesiæ caput est ipsemet Iesus Christus, qui eam invisibiliter inhabitat et regit eiusque membra in se coadunat.

Q. 129. Curtiam Romanus Pontifex dicitur et est visibile caput Ecclesiæ ac Vicarius Iesu Christi in terris?

R. Romanus Pontifex dicitur et est visibile caput Ecclesiæ ac Vicarius Iesu Christi in terris, quia, cum visibilis societas visibili capite egeat, Iesus Christus Petrum eiusque usque ad mundi finem successorem constituit caput visibile, suæ potestatis vicarium.

Q. 130. Quamnam igitur potestatem obtinet Romanus Pontifex in Ecclesia?

R. Romanus Pontifex in Ecclesia obtinet, ex divino iure, primatum non solum honoris, sed etiam iurisdictionis tum in rebus quæ ad fidem et mores, tum in iis quæ ad disciplinam et regimen pertinent.

Q. 131. Qualis est Romani Pontificis potestas?

R. Romani Pontificis potestas est suprema, plena, ordinaria et immediata, tum in omnes et singulas Ecclesias, tum in omnes et singulos Pastores et fideles.

Q. 132. Quinam sunt legitimi successores Apostolorum?

R. Legitimi successores Apostolorum ex divina institutione sunt Episcopi, qui particularibus Ecclesiis a Romano Pontifice præficiuntur, quas cum potestate ordinaria sub eiusdem auctoritate regunt.

Q. 133. Quid est igitur Ecclesia a Iesu Christo instituta?

R. Ecclesia a Iesu Christo instituta est societas perfecta visibilis hominum baptizatorum, qui, professione eiusdem fidei et vinculo mutuæ communionis bonorum spiritualium coniuncti, eumdem finem supernaturalem persequuntur, sub auctoritate Romani Pontificis et Episcoporum cum eo communionem habentium.

Q. 134. Quid intelligitur per Ecclesiæ corpus ?

R. Per Ecclesiæ corpus intelligitur id quod in ea est visibile et ipsam Ecclesiam visibilem reddit, idest fideles ipsi quatenus sunt simul aggregati, regimen externum, magisterium externum, externa fidei professio, Sacramentorum administratio, ritus, etc.

Q. 135. Quid intelligitur per Ecclesiæ animam?

R. Per Ecclesiæ animam intelligitur id quod est principium invisibile vitæ spiritualis et supernaturalis Ecclesiæ, scilicet iuge Spiritus Sancti auxilium, principium auctoritatis, interna obedientia regimini, gratia habitualis cum virtutibus infusis, etc.

Q. 136. Curnam Iesu Christi Ecclesia dicitur et est via seu medium necessarium ad salutem ?

R. Iesu Christi Ecclesia dicitur et est via seu medium necessarium ad salutem, quia Iesus Christus Ecclesiam instituit ut in ea et per eam fructus redemptionis applicarentur hominibus; hinc nemo eorum qui foris sunt, æternam salutem adipisci potest iuxta axioma: «extra Ecclesiam nulla salus».

Q. 137. Quomodo Ecclesia a Iesu Christo instituta distinguitur ab aliis Ecclesiis, quæ christiano nomine gloriantur?

R. Ecclesia a Iesu Christo instituta ab aliis Ecclesiis quæ christiano nomine gloriantur, distinguitur notis, nempe unitate, sanctitate, catholicitate, apostolicitate, quæ, a Iesu Christo suæ Ecclesiæ assignatæ, in sola Ecclesia catholica, cuius caput est Romanus Pontifex, reperiuntur.

Q. 138. Potestne vera Ecclesia ab aliis Ecclesiis breviori ac simpliciori via discerni?

R. Vera Ecclesia ab aliis Ecclesiis breviori ac simpliciori via discerni potest, scilicet ex essentiali ac visibili eiusdem Ecclesiæ capite, congruenter antiquo Patrum principio: Ubi Petrus, ibi Ecclesia.

Q. 139. Quomodo potest ex hoc principio id colligi?

R. Ex hoc principio facile potest id colligi, quia cum Iesus Christus Ecclesiam suam, perpetuo duraturam, super Petrum ædificaverit, necesse est illam tantum esse veram Iesu Christi Ecclesiam, quæ a legitimo Petri successore regitur et gubernatur; hic autem est Pontifex Romanus.

B) De Ecclesiæ potestate.

Q. 140. Quamnam potestatem Christus Dominus Ecclesiæ suæ tribuit, ut finem, ob quem instituta fuit, assequeretur?

R. Christus Dominus Ecclesiæ suæ, ut finem ob quem instituta fuit assequeretur, tribuit potestatem iurisdictionis et potestatem ordinis; potestas autem iurisdictionis includit potestatem docendi.

Q. 141. Quid est potestas docendi?

R. Potestas docendi est ius et officium Ecclesiæ doctrinam Iesu Christi custodiendi, tradendi et tuendi, eamque omni creaturæ prædicandi independenter a qualibet humana potestate.

Q. 142. In exercitio potestatis docendi estne differentia inter baptizatos et non baptizatos?

R. In exercitio potestatis docendi est differentia inter baptizatos et non baptizatos:

1° baptizatis enim Ecclesia doctrinam proponit et imponit, qui proinde eam admittere debent non solum ex lege divina, sed etiam ex potestate quam in eos Ecclesia, uti in subditos, habet;

2° non baptizatis vero Ecclesia doctrinam, Dei nomine, proponit, qui eam ediscere et amplecti tenentur, non iussu Ecclesiæ, sed lege divina.

Q. 143. Quinam in Ecclesia obtinent potestatem docendi?

R. Potestatem docendi in Ecclesia obtinent Romanus Pontifex et Episcopi cum eo communionem habentes, quique proinde Ecclesiam docentem constituere dicuntur.

Q. 144. In munere docendi Ecclesia estne infallibilis?

R. In munere docendi Ecclesia, ob perpetuam Spiritus Sancti assistentiam a Iesu Christo promissam, est infallibilis, quando, sive ordinario et universali magisterio, sive solemni iudicio supremæ auctoritatis, veritates fidei et morum vel in se revelatas, vel cum revelatis connexas ab omnibus tenendas proponit.

Q. 145. Cuiusnam proprium est huiusmodi solemne indicium pronuntiare?

R. Huiusmodi solemne iudicium pronuntiare propiium est tum Romani Pontificis, tum Episcoporum una cum Romano Pontifice, præsertim in œcumenico Concilio, congregatorum.

Q. 146. Quid est Concilium œcumenicum?

R. Concilium œcumenicum seu universale est conventus Episcoporum totius Ecclesiæ catholicæ, a Romano Pontifice convocatorum, eoque per se vel per suos Legatos præsidente, cuius est Concilii decreta, sua auctoritate, confirmare.

Q. 147. Quandonam Romanus Pontifex utitur prærogativa infallibilitatis personalis?

R. Romanus Pontifex utitur prærogativa infallibilitatis personalis, cum ex cathedra loquitur, idest cum, omnium Christianorum pastoris et doctoris munere fungens, doctrinam de fide et moribus ab universa Ecclesia tenendam definit.

Q. 148. Quonam officio tenemur erga veritates fidei et morum quas Ecclesia tamquam divinitus revelatas ab omnibus credendas proponit?

R. Veritates fidei et morum quas Ecclesia, sive ordinario et universali magisterio sive solemni iudicio tamquam divinitus revelatas ab omnibus credendas proponit, credere debemus fide divina et catholica.

Q. 149. Quomodo appellatur veritas ita definita?

R. Veritas ita definita appellatur fidei dogma, cui directe opponitur hæresis.

Q. 150. Quænam sunt veritates in se non revelatæ, sed cum revelatis connexæ?

R. Veritates in se non revelatæ, sed cum revelatis connexæ, sunt præcipue facta dogmatica et censuræ illarum propositionum, quæ ab Ecclesia proscriptæ et prohibitæ sunt.

Q. 151. Debemusne admittere etiam veritates in se non revelatas, sed cum revelatis connexas, quas Ecclesia, eodem modo, ab omnibus tenendas proponit?

R. Etiam veritates in se non revelatas, sed cum revelatis connexas, quas Ecclesia, eodem modo, ab omnibus tenendas proponit, nos debemus corde et ore admittere propter Ecclesiæ infallibilitatem, quæ ad has quoque veritates extenditur.

Q. 152. Quid de aliis decretis doctrinalibus, quæ Sedes Apostolica, circa res fidei et morum edit sive directe per se sive per sacras Romanas Congregationes?

R. Alia decreta doctrinalia quæ Sedes Apostolica circa res fidei et morum edit sive directe per se sive per sacras Romanas Congregationes, debemus ex conscientiæ officio excipere propter obsequium erga Sedem Apostolicam, quæ etiam hoc modo exercet magisterium sibi a Christo Domino commissum.

Q. 153. Quid possunt et debent Episcopi in propria diœcesi vi potestatis docendi ?

R. Episcopi in propria diœcesi, vi potestatis docendi, possunt et debent per se vel per alios veritates fidei et morum ab Ecclesia receptas pro opportunitate subditis proponere et inculcare, periculosas de doctrina novitates reprimere, easque, si necesse fuerit, ad supremam Ecclesiæ auctoritatem deferre.

Q. 154. Quid significat potestas iurisdictionis in Ecclesia?

R. Potestas iurisdictionis in Ecclesia, significat Romanum Pontificem pro universa Ecclesia, Episcopos pro suis diœcesibus, habere, ad eius finem assequendum, potestatem regendi, idest potestatem legislativam, iudiciariam, coactivam, administrativam.

Q. 155. Quid est potestas ordinis?

R. Potestas ordinis est potestas sacras perficiendi functiones, præsertim ad altaris ministerium, sacræ Hierarchiæ, maxime Episcopis, commissa per sacramentum Ordinis, directe tendens ad curandam animarum sanctificationem per exercitium cultus divini atque administrationem sacramentorum et sacramentalium; quod venit nomine curæ animarum.

Q. 156. Quinam sunt adiutores Episcoporum in cura animarum ?

R. Adiutores Episcoporum in cura animarum sunt presbyteri, præsertim parochi, qui eisdem subiecti sunt ad normam sacrorum canonum.

C) De Ecclesiæ membris.

Q. 157. Quinam sunt membra Ecclesiæ a Iesu Christo institutæ?

R. Membra Ecclesiæ a Iesu Christo institutæ sunt baptizati, vinculo unitatis, fidei et communionis catholicæ coniuncti.

Q. 158. Quinam sunt extra Ecclesiam a Iesu Christo institutam ?

R. Extra Ecclesiam a Iesu Christo institutam sunt:

1° non baptizati;

2° manifesti apostatæ, hæretici, schismatici, excommunicati vitandi.

Q. 159. Quinam sunt apostatæ, hæretici, schismatici, excommunicati vitandi?

R. Apostatæ sunt baptizati, qui a fide christiana omnino recesserunt; hæretici, qui pertinaciter aut aliquod fidei dogma denegant aut de eo dubitant; schismatici, qui subesse renuunt Romano Pontifici, aut cum membris Ecclesiæ ei subiectis communicare recusant; excommunicati vitandi, qui hac censura plectuntur ad normam sacrorum canonum.

Q. 160. Hi omnes manentne Ecclesiæ legibus obnoxii?

R. Hi omnes, utpote Ecclesiæ subiecti, licet rebelles, manent Ecclesiæ legibus obnoxii, nisi Ecclesia expresse vel tacite eos a sua lege exceptos habeat.

Q. 161. Excommunicati tolerati suntne Ecclesiæ membra?

R. Excommunicati tolerati sunt Ecclesiæ membra, sed excluduntur ab illis effectibus communionis fidelium qui in sacris canonibus enumerantur, nec eos recuperare possunt, nisi a contumacia recedant et ab hac gravissima pœna absolvantur.

Q. 162. Adultus qui sine Baptismo moritur, potestne salvus fieri?

R. Adultus qui sine Baptismo moritur, potest salvus fieri, si ad Ecclesiam venerit saltem per actum fidei et perfectæ caritatis qui vicem baptismi supplet; hinc salvari potest tum catechumenus qui profitetur veritates necessario credendas cum perfecta caritate, tum ille qui veram religionem invincibiliter ignorans, legem tamen naturalem servans et Deo obedire paratus, divinæ lucis et gratiæ operante virtute, actus fidei et caritatis eliciat.

Q. 163. Adultus valide baptizatus, sectæ hæreticæ vel schismaticæ inculpabiliter adscriptus, potestne salvus fieri?

R. Adultus valide baptizatus, sectæ hæreticæ vel schismaticæ inculpabiliter adscriptus, potest pariter salvus fieri, si gratiam in Baptismo receptam non amiserit, vel peccatis amissam recuperet per debitam pœnitentiam.

Q. 164. Quid de illis qui, cum cognoverint veritatem Ecclesiæ Iesu Christi, voluntarie extra eam versantur?

R. Qui, cum cognoverint veritatem Ecclesiæ Iesu Christi, voluntarie extra eam versantur, graviter peccant, et ideo, si in hoc statu perseverent, salvi fieri nequeunt.

Q. 165. Qui extra Iesu Christi Ecclesiam versantur et de hoc dubium aliquod habent, ad quid tenentur?

R. Qui extra Iesu Christi Ecclesiam versantur et de hoc dubium aliquod habent, officio tenentur veritatem sincere quærendi in Domino, et Christi doctrinam sibi propositam pro viribus ediscendi, agnitamque veram Christi Ecclesiam ingrediendi.

D) De distinctione Ecclesiæ a Civitate seu Statu et de utriusque Societatis competentia.

Q. 166. Ecclesia, a Iesu Christo instituta, estne distincta a Civitate seu Statu?

R. Ecclesia, a Iesu Christo instituta, est distincta a Civitate seu Statu; non tamen Civitas est aut constitui iure potest separata ab Ecclesia, licet separatio in specialibus gravibusque adiunctis possit quandoque tolerari aut etiam præferri.

Q. 167. Quænam sunt principia quibus competentia utriusque Societatis definitur?

R. Principia, quibus competentia utriusque Societatis definitur, hæc sunt:

1° quidquid ad salutem animarum cultumque Dei pertinet, subest potestati Ecclesiæ;

2° cetera quæ civile et politicum genus complectitur, subsunt potestati Status;

3° in negotiis vero mixti iuris, est secundum naturam itemque secundum Dei consilia inter utramque potestatem concordia, cuius beneficio funestæ utrique contentiones devitantur.

Q. 168. Ecclesia potestne indicium ferre etiam de negotiis quæ civile et politicum genus complectitur?

R. Ecclesia etiam de negotiis quæ civile et politicum genus complectitur, potest iudicium ferre, si hæc negotia cum regula fidei vel morum ideoque cum salute animarum connectuntur.

Q. 169. Cuiusnam est de hac connexione iudicium ferre?

R. De hac connexione iudicium ferre est ecclesiasticæ auctoritatis, cuius magisterio non licet catholicis obsequium detrectare.

Art. 3. — De sanctorum communione.

Q. 170. Quomodonam altera noni articuli pars: Sanctorum communionem cum prima connectitur?

R. Altera noni articuli pars: Sanctorum communionem, cum prima connectitur quia est illius explicatio quædam, docens quid utilitatis capiant Ecclesiæ membra ex sanctificatione in ea et per eam obtenta.

Q. 171. Quid credimus per hanc alteram noni articuli partem?

R. Per hanc alteram noni articuli partem credimus inter Ecclesiæ membra, ob intimam unionem qua sub unico capite Christo inter se coniunguntur, esse mutuam communicationem spiritualium bonorum.

Q. 172. Omniane Ecclesiæ membra hac communione plene fruuntur?

R. Hac communione non omnia Ecclesiæ membra plene fruuntur, sed ea tantum quæ sunt in gratia, et ideo hæc communio appellatur Communio sanctorum.

Q. 173. Qui in peccato mortali sunt, privanturne hac communione?

R. Qui in peccato mortali sunt, hac communione plene non privantur, et possunt ad gratiam recuperandam adiuvari tum publicis Ecclesiæ precibus, tum precibus ac bonis operibus eorum qui sunt in gratia Dei.

Q. 174. Estne communio cum iis qui Paradisi gloria potiuntur?

R. Est communio cum iis qui Paradisi gloria potiuntur, quatenus nos eos honoramus et suppliciter invocamus, et ipsi pro nobis apud Deum intercedunt.

Q. 175. Estne communio etiam cum animabus in Purgatorio detentis?

R. Est communio etiam cum animabus in Purgatorio detentis, quatenus nos possumus eas iuvare nostris suffragiis, scilicet Missæ sacrificio, indulgentiis, orationibus, eleemosynis aliisque pietatis et pœnitentiæ operibus; et ipsæ vicissim suis orationibus apud Deum nos iuvant.

Q. 176. Quænam sunt orationes, quas fideles frequentius pro animabus in Purgatorio detentis recitare solent?

R. Orationes quas fideles frequentius pro animabus in Purgatorio detentis recitare solent, sunt psalmus De profundis, et hæc alia brevis oratio: Requiem æternam dona eis, Domine, et lux perpetua luceat eis. Requiescant in pace. Amen.

Art. 4. — De peccatorum remissione.

Q. 177. Quid credimus per decimum Symboli articulum: Remissionem peccatorum?

R. Per decimum Symboli articulum: Remissionem peccatorum, credimus in Ecclesia esse veram potestatem remittendi peccata ob Iesu Christi merita.

Q. 178. Quibus mediis in Ecclesia peccatorum remissionem assequimur?

R. In Ecclesia peccatorum mortalium remissionem assequimur per Sacramenta a Christo Domino ob id ipsum instituta, vel per actum contritionis perfectæ cum voto eorundem Sacramentorum; peccatorum vero venialium remissionem possumus aliis quoque religionis actibus assequi, rem mente debito pœnæ temporalis, cuique solvendo in hac vel in altera vita scilicet in Purgatorio.

Art. 5. — De mortuorum resurrectione et æterna vita.

Q. 179. Quid credimus per undecimum Symboli articulum: Carnis resurrectionem?

R. Per undecimum Symboli articulum; Carnis resurrectionem, credimus in fine mundi futurum ut omnes mortui ad vitam revocentur et resurgant ad universale iudicium, unaquaque anima illud resumente corpus, cui in hac vita coniuncta fuerat, numquam iam ab eo seiungenda.

Q. 180. Quanam virtute carnis resurrectio fiet?

R. Carnis resurrectio fiet divina Iesu Christi virtute, qui sicut suum corpus e mortuis suscitavit, ita in fine mundi corpora eorum suscitabit, quos iudicaturus est.

Q. 181. Cur voluit Deus mortuorum corpora resurgere?

R. Voluit Deus mortuorum corpora resurgere, ut totus homo perpetuo pro meritis consequeretur vel præmium in Paradiso vel pœnam in Inferno.

Q. 182. Omniumne mortuorum corpora resurgent eodem modo?

R. Omnium mortuorum corpora resurgent immortalia, sed sola corpora electorum, ad similitudinem corporis Christi, resurgent dotibus corporis gloriosi prædita.

Q. 183. Quænam sunt dotes corporis gloriosi?

R. Dotes corporis gloriosi quatuor recenseri solent: impassibilitas, claritas, agilitas et subtilitas.

Q. 184. Quid credimus per ultimum Symboli articulum: Vitam æternam ?

R. Per ultimum Symboli articulum: Vitam æternam, credimus, electis post mortem paratam esse perfectam et numquam defecturam beatitudinem in Paradiso, cum reprobos æternæ Inferni pœnæ maneant.

Q. 185. Quid significat verbum Amen in fine Symboli?

R. Verbum Amen in fine Symboli significat, omnia et singula, quæ in Symbolo continentur, vera esse, eaque nos sine ulla dubitatione credere et profiteri.

Q. 186. Ad vitam æternam assequendam sufficitne credere quæ credenda sunt?

R. Ad vitam æternam assequendam non sufficit credere quæ credenda sunt, sed necesse præterea est servare quæ Deus ipse et Ecclesia servanda mandarunt.

Q. 187. Quid significat Decalogus?

R. Decalogus significat decem verba seu decem mandata, quæ Deus dedit Moysi in monte Sinai, et Iesus Christus in nova Lege confirmavit.

Q. 188. Quomodo dividuntur decem Decalogi mandata?

R. Decem Decalogi mandata ita dividuntur ut tria priora Deum respiciant, cetera septem ad nosmetipsos et proximum referantur.

Q. 189. Cur Deus Decalogo præmisit verba: Ego sum Dominus Deus tuus?

R. Deus Decalogo præmisit verba: Ego sim Dominus Deus tuus, ut moneret se, uti Deum et Dominum, iure mandata ferre, quæ nos servare debemus.

Sectio 1a. — De primis tribus Decalogi mandatis quæ Deum respiciunt.

Art. 1. — De primo decalogi mandato.

Q. 190. Quid Deus prohibet primo Decalogi mandato: Non habebis deos alienos coram me?

R. Primo Decalogi mandato: Non habebis deos alienos coram me, Deus prohibet ne cultus, sibi debitus, aliis præstetur.

Q. 191. Ouemnam cultum Deo præstare debemus?

R. Deo, et soli Deo, præstare debemus cultum supremum, idest cultum adorationis.

Q. 192. Cur Deum colere et adorare debemus?

R. Deum colere et adorare debemus, quia est noster creator, providus conservator et ultimus finis.

Q. 193. Quomodo Deum colere et adorare debemus?

R. Deum colere et adorare debemus tamquam rerum omnium creatorem, providum conservatorem, primum principium et ultimum finem, per actus religionis tum internos tum externos, quos natura ipsa magisque revelatio nobis suggerit, quorum præcipuus est sacrificium, quod nulli creaturæ offerri potest.

Q. 194. Quomodo peccatur contra primum Decalogi mandatum?

R. Contra primum Decalogi mandatum peccatur:

1° superstitione, idest idololatria, divinatione, vana observantia, spiritismo, qui postremus divinationi et vanæ observantiæ accensetur;

2° irreligione, idest omissione actus cultus qui poni debet, sacrilegio, simonia.

Q. 195. Nonne etiam Sanctis cultus a nobis præstandus est?

R. Etiam Sanctis, præsertim beatæ Mariæ Virgini, cultus a nobis præstandus est, sed diversi et inferioris ordinis, nempe cultus venerationis, ut eos honoremus eorumque patrocinium nobis conciliemus.

Q. 196. Quomodo appellatur cultus præstitus Deo, Sanctis, beatæ Mariæ Virgini?

R. Cultus præstitus Deo appellatur cultus latriæ seu adorationis; præstitus Sanctis, duliæ seu venerationis; præstitus beatæ Mariæ Virgini, hyperduliæ, idest excellentioris venerationis.

Q. 197. Debemusne etiam Martyrum aliorumque Sanctorum cum Christo viventium reliquias venerari?

R. Debemus etiam Martyrum aliorumque Sanctorum cum Christo viventium reliquias venerari, quia eorum corpora fuerunt viva membra Christi et templum Spiritus Sancti, a Christo ad æternam vitam suscitanda et glorificanda; per quas reliquias multa beneficia a Deo hominibus præstantur.

Q. 198. Debetne etiam sacris imaginibus debitus honos et veneratio impertiri?

R. Etiam sacris imaginibus debitus honos et veneratio impertiri debet, quia honos qui eis exhibetur, refertur ad prototypa quæ illæ repræsentant; ita ut per reverentiæ signa eisdem præstita, Christum ipsum adoremus, et Sanctos, quorum illæ similitudinem gerunt, veneremur.

Q. 199. Quomodo igitur Deus in veteri Testamento sculpturas et imagines prohibuit?

R. Deus in veteri Testamento non prohibuit simpliciter sculpturas et imagines, sed eas ad adorandum, more gentilium, adhiberi vetuit, ne quid simulacris, quasi diis, colendis, de veri Dei cultu detraheretur.

Art. 2. — De secundo Decalogi mandato.

Q. 200. Quid Deus prohibet secundo Decalogi mandato: Non assumes nomen Dei tui in vanum?

R. Secundo Decalogi mandato: Non assumes nomen Dei tui in vanum, Deus prohibet quamlibet irreverentiam erga suum nomen.

Q. 201. Quinam huius irreverentiæ rei sunt?

R. Huius irreverentiæ rei sunt, qui nomen Dei sine iusta causa et debita veneratione pronuntiant, vel vota nuncupata violant, vel iuramenta falsa, temeraria et iniusta edunt, ac præsertim qui blasphemias proferunt.

Q. 202. Vetamurne in vanum assumere etiam nomina Sanctorum?

R. Vetamur in vanum assumere etiam nomina Sanctorum, et præsertim beatæ Mariæ Virginis, ob eandem rationem qua eos colere debemus.

Art. 3. — De tertio Decalogi mandato.

Q. 203. Quid Deus præcipit tertio Decalogi mandato: Memento ut dies festos sanctifices?

R. Tertio Decalogi mandato: Memento ut dies festos sanctifices, Deus præcipit ut dies festi, idest dies ipsi sacri, divino cultu celebrentur, negotiis sepositis corporisque laboribus.

Q. 204. Quinam erant dies festi in veteri Testamento?

R. In veteri Testamento plures erant dies festi, sed præcipuus erat dies sabbati, quod ipso nomine requiem ad Deum colendum necessariam significabat, et ideo dies sabbati memoratur.

Q. 205. Curnam in novo Testamento non observatur dies sabbati?

R. In novo Testamento non observatur dies sabbati, quia Ecclesia diei sabbati substituit diem dominicum, in honorem resurrectionis Iesu Christi et descensus Spiritus Sancti in Pentecoste, addens alios dies festos.

Q. 206. Ad quid ergo circa dierum festorum sanctificationem nos hodie tenemur?

R. Circa dierum festorum sanctificationem nos hodie tenemur ad dies dominicos aliosque dies festos ab Ecclesia præscriptos sanctificandos eo modo, quo Ecclesia præcipit.

Sectio 2a. — De reliquis septem Decalogi mandatis quæ ad nosmetipsos et ad proximum referuntur.

Art. 1. — De quarto Decalogi mandato.

Q. 207. Quid Deus præcipit quarto Decalogi mandato: Honora patrem tuum et matrem tuam?

R. Quarto Decalogi mandato: Honora patrem tuum et matrem tuam, Deus præcipit ut parentibus, et iis qui locum parentum obtinent, debitus honor præstetur; cui hæc omnia coniuncta sunt: amor, observantia, obedientia et cultus.

Q. 208. Solumne honorem debemus parentibus præstare?

R. Parentibus debemus non solum honorem præstare, sed etiam auxilium, præsertim in eorum necessitatibus spiritualibus et temporalibus.

Q. 209. Quid præmii Deus promittit filiis, qui parentibus debitum honorem præstant?

R. Deus filiis, qui parentibus debitum honorem præstant, promittit benedictionem et, si id animæ saluti expedire iudicaverit, vitam longævam.

Q. 210. Hoc mandato solumne filiorum officia in parentes præscribuntur?

R. Hoc mandato non præscribuntur solum officia filiorum in parentes, sed indirecte etiam officia coniugum inter se et erga filios, itemque mutua iura ac officia tum subditorum ac superiorum, tum operariorum ac dominorum.

Q. 211. Quænam sunt officia coniugum inter se?

R. Coniuges sibi debent mutuum amorem, adiutorium et fidelitatem, et uxor viro suo obedientiam.

Q. 212. Quænam sunt officia parentum in filios?

R. Officia parentum in filios ex ipso naturæ iure sunt: curare rectam eorum educationem, maxime religiosam et moralem, atque etiam temporali eorum bono pro viribus providere.

Q. 213. Præter parentes cuinam competit ius et officium curandi rectam iuvenum educationem?

R. Ius et officium curandi rectam iuvenum educationem, præter parentes, competit Statui, qui supplet parentum insufficientiam in bonum communitatis, et præstantiore quodam modo Ecclesiæ ex ipso munere a Christo Domino eidem commisso docendi omnes gentes easque perducendi ad supernaturalem sanctificationem et tandem ad vitam æternam.

Q. 214. Ouænam sunt officia subditorum erga suos legitimos superiores?

R. Subditi suis legitimis superioribus, sive ecclesiasticis sive civilibus, debent reverentiam et obedientiam cum quadam similitudine pietatis, quæ liberorum est erga parentes.

Q. 215. Quinam sunt superiores ecclesiastici, quibus non solum reverentia, sed etiam obedientia præstari debet?

R. Superiores ecclesiastici quibus non solum reverentia, sed etiam obedientia præstari debet ad normam sacrorum canonum, sunt Romanus Pontifex, proprius Episcopus aliusve Prælatus ecclesiastica iurisdictione pollens, ac proprius parochus in exercitio ministerii parœcialis.

Q. 216. Curnam reverentia et obedientia debetur auctoritati civili?

R. Reverentia et obedientia debetur legitimæ auctoritati civili, quavis eam in persona esse constiterit, quia hæc, non secus ac societas, a natura proptereaque a Deo ipso oritur, naturæ auctore.

Q. 217. Ad quid tenentur superiores erga suos subditos ?

R. Superiores debent, pro suo quisque officio, suorum subditorum curam habere, bonum eis exemplum in omnibus præbere, rationem reddituri non solum hominibus, sed ipsi Deo.

Q. 218. Erga suos dominos ad quid tenentur operarii?

R. Operarii erga suos dominos debent: quod libere et cum æquitate pactum sit, id integre et fideliter reddere, non rei ullo modo nocere, non personam violare dominorum, in ipsis tuendis rationibus suis abstinere a vi, nec seditionem induere umquam, nec cum flagitiosis hominibus commisceri.

Q. 219. Quænam sunt officia dominorum erga suos operarios?

R. Domini suos operarios debent: ex animo, uti fratres in Christo, diligere, debitam mercedem eis retribuere, curare ut iidem pietati, idoneo temporis spatio, vacent, nullo pacto eos abducere a domestica cura parsimoniæque studio, neque iisdem imponere opera quæ vel sanitati noceant vel vires excedant vel cum ætate sexuque dissideant.

Q. 220. Quandonam parentibus aliisque superioribus debemus non obedire?

R. Parentibus aliisque superioribus debemus non obedire, quando præceptum urget maioris potestatis, uti si quid mandaverint quod præceptis Dei vel Ecclesiæ sit contrarium.

Q. 221. Quandonam eisdem possumus non obedire?

R. Eisdem possumus non obedire, quando præceptum est ea de re, in qua non sumus subditi, ex. gr., præceptum de statu vitæ eligendo.

Art. 2. — De quinto Decalogi mandato.

Q. 222. Quid Deus prohibet quinto Decalogi mandato: Non occides?

R. Quinto Decalogi mandato: Non occides, Deus prohibet iniuste proximo mortem, aliudve damnum sive corporis sive animæ inferre, vel ad illud cooperari.

Q. 223. Quonam modo damnum animæ infertur?

R. Damnum animæ infertur per scandalum, idest per dictum vel factum minus rectum, præbens proximo occasionem spiritualis ruinæ.

Q. 224. Ad quid tenetur qui proximi personæ iniuste damnum intulit?

R. Qui proximi personæ damnum intulit, tenetur ad illatum damnum pro viribus resarciendum.

Q. 225. Hoc mandato prohibetne Deus etiam suicidium?

R. Hoc mandato prohibet Deus etiam suicidium, quod, sicut homicidium, est contra iustitiam, lædendo iura Dei in vitam hominis, et contra caritatem quam nobismetipsis aliisve debemus, et ipsum pœnitentiæ tempus per se adimit.

Q. 226. Hoc mandatum vetatne etiam duellum?

R. Hoc mandatum vetat etiam duellum, ob quamlibet rationem, privata auctoritate, initum, quia duellum induit malitiam homicidii et suicidii.

Q. 227. Solumne hæ actiones hoc mandato prohibentur?

R. Hoc mandato non tantum hæ actiones prohibentur, sed etiam privatæ vindictæ, iræ, odia, invidiæ, altercationes, convicia, quæ facile ad illas provocant.

Art. 3. — De sexto Decalogi mandato.

Q. 228. Quid. Deus prohibet sexto Decalogi mandato: Non mœchaberis?

R. Sexto Decalogi mandato: Non mœchaberis, Deus prohibet non solum infidelitatem in matrimonio, sed etiam quodlibet aliud peccatum externum contra castitatem, et quidquid ad peccatum impuritatis inducit.

Q. 229. Quænam sunt præcipuæ causæ quæ inducunt ad peccatum contra castitatem et quæ debent sedulo vitari?

R. Præter diaboli suggestiones et concupiscentiæ motus, præcipuæ causæ quæ inducunt ad peccatum contra castitatem et quæ debent sedulo vitari, sunt: otium, intemperantia in cibo et potu, societas mala, sermones obsceni, lectiones pravæ, spectacula turpia, choreæ immodestæ, vestes indecentes, familiaritates et occasiones periculosæ, etc.

Q. 230. Quænam esse solent præcipua consectaria peccati incontinentiæ?

R. Præter damna quæ sæpe obveniunt sanitati, præcipua consectaria peccati incontinentiæ esse solent: mentis obscuratio, Dei timoris excussio, tædium rerum divinarum ac virtutis, duritia cordis, fidei amissio et non raro impœnitentia finalis.

Q. 231. Quænam sunt præcipua media ad castitatem servandam?

R. Præcipua media ad castitatem servandam sunt: custodia et castigatio sensuum, fuga pravarum occasionum, temperantia in cibo et potu, oratio ac tenera pietas erga beatam Mariam Virginem, et præsertim frequens Confessio et Communio.

Art. 4. — De septimo Decalogi mandato.

Q. 232. Quid Deus prohibet septimo Decalogi mandato: Non furtum facies?

R. Septimo Decalogi mandato: Non furtum facies, Deus prohibet quamlibet iniustam rei alienæ vel usurpationem, vel damni illationem, vel ad utrumque cooperationem.

Q. 233. Qui hoc mandatum violat, ad quid tenetur?

R. Qui hoc mandatum violat, pro viribus tenetur ex iustitia ad rem alienam restituendam et damnum reparandum.

Q. 234. Quandonam obligatio restitutionis et reparationis gravis esi?

R. Obligatio restitutionis et reparationis gravis est, si materia gravis fuit aut ex communi æstimatione, aut ex gravitate damni quod rei dominus passus est.

Art. 5. — De octavo Decalogi mandato.

Q. 235. Quid Deus prohibet octavo Decalogi mandato: Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium ?

R. Octavo Decalogi mandato: Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium, Deus prohibet ne mendacium proferamus, ne iuremus falsum, neve quidquam damni proximo verbis inferamus.

Q. 236. Quomodo damnum proximo verbis infertur?

R. Damnum proximo verbis infertur præsertim calumnia, detractione, contumelia, iudicio temerario emisso, violatione secreti.

Q. 237. Ad quid tenetur qui verbis bonam proximi famam læsit?

R. Qui verbis bonam proximi famam læsit, tenetur ex iustitia ad illam pro viribus resarciendam, et ad illatum damnum compensandum; quæ obligatio gravis est, si damnum illatum grave fuit.

Art. 6. — De duobus ultimis Decalogi mandatis.

Q. 238. Quid Deus prohibet nono Decalogi mandato: Non desiderabis uxorem eius?

R. Nono Decalogi mandato: Non desiderabis uxorem eius, Deus prohibet non modo huiusmodi pravum desiderium, sed etiam quodlibet peccatum internum contra castitatem, sicuti externum expresse prohibet sexto mandato.

Q. 239. Quid Deus prohibet decimo Decalogi mandato: Non concupisces eius bona?

R. Decimo Decalogi mandato: Non concupisces eius bona, Deus prohibet iniuste et inordinate appetere bona aliena.

Q. 240. Quænam est summa omnium Decalogi mandatorum?

R. Summa omnium Decalogi mandatorum hæc est: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, ex tota anima tua, ex omnibus viribus tuis, et proximum tuum sicut teipsum.

Q. 241. Tenentur ne omnes etiam ad officia proprii status servanda?

R. Tenentur omnes etiam ad officia proprii status diligenter servanda, officia nempe quibus adstringuntur ratione suæ quisque conditionis vel muneris.

Q. 242. Quot sunt Ecclesiæ præcepta?

R. Ecclesiæ præcepta plura sunt, quæ omnia catholicus servare debet, ex. gr. non leggendi nec retinendi libros prohibitos, non dandi nomen sectæ massonicæ aliisve eiusdem generis sectis, abstinendi a solemni nuptiarum benedictione tempore clauso, corpora fidelium non cremandi, aliaque; sed initio huius Catechismi catholici quinque tantum enumerata sunt, quæ ad ordinariam vitam spiritualem omnium fidelium magis attinent.

Art. 1. — De primo Ecclesiæ præcepto.

Q. 243. Quid Ecclesia præscribit primo præcepto: Diebus dominicis aliisque festis de præcepto Missam audire et ab operibus servilibus vacare ?

R. Primo præcepto: Diebus dominicis..., Ecclesia modum præscribit diem dominicum aliosque dies festos de præcepto sanctificandi; quod fit præsertim Missam audiendo et abstinendo ab operibus servilibus.

Q. 244. Nonne ipsum naturæ ius exigit ut homo aliquod tempus divino cultui tribuat?

R. Ipsum naturæ ius exigit ut homo aliquod tempus divino cultui tribuat, quatenus a negotiis corporisque laboribus feriatus, Deum creatorem, a quo insuper summa et innumerabilia beneficia accepit, et animo et corpore pie colat ac veneretur.

Q. 245. Quinam sunt dies festi de præcepto in Ecclesia universali?

R. Dies festi de præcepto in Ecclesia universali, præter dies dominicos, sunt dies Nativitatis, Circumcisionis, Epiphaniæ, Ascensionis et Sanctissimi Corporis Christi, Immaculatæ Conceptionis et Assumptionis beatæ Mariæ Virginis, S. Ioseph eius sponsi, Apostolorum Petri et Pauli, Omnium Sanctorum.

Q. 246. Præter auditionem Missæ, in quænam opera convenit ut christianus diebus dominicis aliisque festis de præcepto incumbat?

R. Præter auditionem Missæ, diebus dominicis aliisque festis de præcepto convenit ut christianus, pro sua facultate, incumbat in opera pietatis et religionis, maxime sacris functionibus assistendo, ac sacras conciones et catechesim audiendo.

Q. 247. Quænam opera dicuntur servilia?

R. Dicuntur servilia opera quæ a servis seu mercenariis fieri solent, et ea sunt quæ præcipue corporis viribus fiunt et ad corporis præcipue utilitatem diriguntur.

Q. 248. Suntne aliqua opera servilia quæ diebus dominicis aliisque festis de præcepto permittuntur?

R. Diebus dominicis aliisque festis de præcepto permittuntur opera servilia, quæ ad Dei cultum proxime pertinent, vel ad ordinariam domestici vel publici servitii necessitatem, aut quæ vel caritas exigit, vel sine incommodo gravi omitti nequeunt, vel probata consuetudo permittit.

Q. 249. Diebus dominicis aliisque festis de præcepto solumne ab operibus servilibus est abstinendum?

R. Diebus dominicis aliisque festis de præcepto abstinendum est non solum ab operibus servilibus, sed etiam ab actibus forensibus, et, nisi aliud ferant legitimæ consuetudines aut peculiaria indulta, a publico mercatu, nundinis aliisque publicis emptionibus et venditionibus.

Q. 250. Peccantne qui dies dominicos aliosque festos de præcepto non servant, vel aliis impedimento sunt ne eosdem servent?

R. Graviter peccant qui sine iusta causa dies dominicos aliosque festos de præcepto non servant, vel aliis impedimento sunt ne eosdem servent.

Art. 2. — De secundo Ecclesiæ præcepto.

Q. 251. Quid præscribitur secundo præcepto: Diebus ab Ecclesia statutis ab esu carnium abstinere et ieiunium servare ?

R. Secundo præcepto: Diebus ab Ecclesia..., præscribitur ut diebus ab Ecclesia statutis servemus aut solum ieiunium, aut solam abstinentiam ab esu carnium, aut ieiunium simul et abstinentiam.

Q. 252. Quid iubet solius ieiunii lex?

R. Solius ieiunii lex iubet ut una dumtaxat per diem comestio fiat, sed non vetat aliquid cibi mane et vespere sumere, servata, quod ad ciborum quantitatem et qualitatem pertinet, probata locorum consuetudine.

Q. 253. Quid vetat lex solius abstinentiæ ab esu carnium?

R. Lex solius abstinentiæ ab esu carnium vetat carne iureque ex carne vesci, non autem ovis, lacticiniis et quibuslibet condimentis etiam ex adipe animalium.

Q. 254. Quibus diebus obligant hæ leges?

R. Nisi aliter a legitima auctoritate indultum fuerit:

1° lex solius abstinentiæ obligat singulis feriis sextis;

2° lex abstinentiæ simul et ieiunii, feria IV Cinerum, feriis sextis et sabbatis Quadragesimæ, feriis Quatuor Temporum, pervigiliis Pentecostes, Assumptionis beatæ Mariæ Virginis, Omnium Sanctorum, et Nativitatis Domini;

3° lex solius ieiunii, reliquis Quadragesimæ diebus, dominicis exceptis.

Q. 255. Suntne aliqui dies quibus hæ leges non urgent?

R. Diebus dominicis aliisque festis de præcepto et Sabbato Sancto post meridiem lex abstinentiæ, vel abstinentiæ et ieiunii, vel ieiunii tantum, non urget, excepto festo de præcepto tempore Quadragesimæ; nec pervigilia anticipantur.

Q. 256. Quinam abstinentiam et ieiunium servare debent?

R. Nisi sint legitime excusati vel dispensati, abstinentiam servare debent omnes qui, rationis satis compotes, septimum annum compleverunt; ieiunium vero omnes a completo vicesimo primo ætatis anno ad inceptum sexagesimum.

Q. 257. Curnam Ecclesia præscribit ieiunium et abstinentiam?

R. Ecclesia præscribit ieiunium et abstinentiam, ut fideles pœnitentiam agant de peccatis commissis, præcaveant a futuris, atque ita efficacius vacent orationi.

Art. 3. — De tertio et quarto Ecclesiæ præcepto.

Q. 258. Quid Ecclesia præscribit tertio præcepto: Peccata saltem semel in anno confiteri ?

R. Tertio præcepto: Peccata saltem semel in anno confiteri, Ecclesia præscribit ut fideles, cum ad ætatem discretionis pervenerint, confessionem saltem annuam peccatorum mortalium peragant, quæ non fuerunt in præcedentibus confessionibus directe remissa.

Q. 259. Quid Ecclesia præscribit quarto præcepto: Eucharistiæ sacramentum saltem in Paschate recipere ?

R. Quarto præcepto: Eucharistiæ sacramentum saltem in Paschate recipere, Ecclesia præscribit ut quisque fidelis, qui discretionis ætatem attigerit, saltem tempore paschali Eucharistiam recipiat.

Q. 260. Debentne fideles huic præcepto satisfacere in suo quisque ritu et in propria parœcia?

R. Licet fideles stricta obligatione ad id non teneantur, suadendum tamen ipsis est, ut huic præcepto satisfaciant in suo quisque ritu et in propria parœcia; et qui in alieno ritu vel in aliena parœcia satisfecerint, curent proprium parochum de servato præcepto certiorem facere.

Q. 261. Curnam Ecclesia tertio et quarto præcepto addidit verbum saltem ?

R. Ecclesia tertio et quarto præcepto addidit verbum saltem, ut edoceret valde expedire et in suis optatis esse, ut fideles, etiam ii qui non habent nisi peccata venialia aut peccata mortalia iam directe remissa, sæpius confiteantur; et frequenter, imo etiam quotidie, ad Eucharisticam mensam pie accedant.

Q. 262. Quænam est ætas discretionis, qua utrumque præceptum Confessionis et Communionis urgere incipit?

R. ætas discretionis, qua utrumque præceptum Confessionis et Communionis urgere incipit, ea est in qua puer incipit ratiocinari, hoc est circa septimum ætatis annum sive supra sive etiam infra.

Q. 263. Hæc obligatio quæ pueros gravat, reciditne etiam in alios?

R. Hæc obligatio quæ pueros gravat, in eos quoque et præcipue recidit, qui ipsorum curam habere debent, hoc est in parentes, in tutores, in institutores, in confessarium et in parochum.

Q. 264. Quænam doctrinæ christianæ cognitio requiritur, ut puer ad primam Communionem admitti possit et debeat?

R. Ut puer ad primam Communionem admitti possit et debeat:

1° in periculo mortis satis est ut sciat Corpus Christi a communi cibo discernere, illudque reverenter adorare;

2° extra periculum mortis requiritur præterea ut fidei saltem mysteria necessaria de necessitate medii pro suo captu percipiat, atque Eucharisticum panem a communi et corporali distinguat, ut ea devotione, quam ipsius fert ætas, ad sanctissimam Eucharistiam accedat.

Q. 265. Peracta prima Communione, ad quid pueri tenentur?

R. Peracta prima Comunione, pueri tenentur integrum catechismum, in eorum gratiam compositum, pro modo suæ intelligentiæ gradatim addiscere.

Q. 266. Quodnam est hac de re officium parentum aliorumque qui puerorum curam habent?

R. Parentum aliorumque qui puerorum curam habent, est hac de re officium gravissimum providendi ut publicis catechesis præceptionibus pueri ipsi interesse pergant; sin minus, eorundem religiosæ institutioni alio modo suppleant.

Q. 267. Quandonam currit tempus paschale ad Communionem recipiendam?

R. Tempus paschale ad Communionem recipiendam currit a Dominica Palmarum ad Dominicam in Albis, nisi aliter a legitima Ecclesiæ auctoritate indultum fuerit.

Q. 268. Cessatne præceptum Communionis, cui paschali tempore non sit satisfactum?

R. Præceptum Communionis, cui paschali tempore non sit satisfactum, nequaquam cessat, et intra eundem annum, cum primum fieri poterit, servandum est.

Q. 269. Obtemperatur ne præcepto annuæ Confessionis vel paschalis Communionis per sacrilegam Confessionem vel Communionem aut per Confessionem voluntarie nullam?

R. Nec per sacrilegam Confessionem vel Communionem, nec per Confessionem voluntarie nullam præcepto annuæ Confessionis vel paschalis Communionis obtemperatur, quin imo ex novo peccato præceptum magis urget.

Art. 4. — De quinto Ecclesiæ præcepto.

Q. 270. Quid Ecclesia præcipit quinto præcepto: Ecclesiæ clerique necessitatibus subvenire ?

R. Quinto præcepto: Ecclesiæ clerique necessitatibus subvenire, Ecclesia divinum mandatum fidelibus inculcat, ut necessitatibus temporalibus Ecclesiæ ac cleri subveniant, secundum peculiaria statuta et laudabiles consuetudines.

Q. 271. Curnam id præcipitur?

R. Id præcipitur, quia iustum est ut fideles sacrorum administris, pro ipsorum salute laborantibus, suppeditent unde et divini cultus expensis sufficere et se ipsi honeste sustentare possint.

Q. 272. Præter Dei mandata et præcepta Ecclesiæ, suntne etiam consilia?

R. Præter Dei mandata et præcepta Ecclesiæ, sunt etiam consilia a Christo Domino primum in Evangelio data, quæ proinde dicuntur consilia evangelica.

Q. 273. Quid sunt consilia evangelica?

R. Consilia evangelica sunt media a Iesu Christo proposita ad spiritualem perfectionem facilius et plenius assequendam.

Q. 274. Quænam sunt præcipua consilia evangelica?

R. Præcipua consilia evangelica sunt: paupertas voluntaria, castitas perfecta et peculiaris obedientia propter amorem Iesu Christi præstanda.

Q. 275. Quomodo horum consiliorum exercitio spiritualis perfectio facilius et plenius acquiritur?

R. Horum consiliorum exercitio spiritualis perfectio facilius et plenius acquiritur, quia voluntatem per obedientiam, corpus per castitatem, externa bona per paupertatem Deo dedicantes, ad perfectam disponimur caritatem.

Q. 276. Quinam, consilia evangelica sequi debent?

R. Consilia evangelica sequi debent qui libere ad id sese obligaverunt, uti, ex. gr., Religiosi, qui voto adstringuntur ad tria consilia evangelica servanda secundum regulam proprii Instituti.

Q. 277. Ut valeamus, sicuti oportet, credere quæ credenda sunt, mandata Dei et Ecclesiæ præcepta servare, et consilia evangelica sequi, indigemusne aliquo auxilio ?

R. Ut valeamus, sicuti oportet, credere quæ credenda sunt, mandata Dei et Ecclesiæ præcepta servare et consilia evangelica sequi, indigemus Dei gratia.

Q. 278. Quid est gratia?

R. Gratia est donum supernaturale, creaturæ rationali a Deo gratuito concessum in ordine ad vitam æternam assequendam.

Q. 279. Quotuplex est gratia ?

R. Gratia est alia habitualis, quæ etiam sanctificans, seu iustificans vel etiam gratum faciens, appellatur, alia actualis.

Q. 280. Quid est gratia habitualis?

R. Gratia habitualis est supernaturalis qualitas, animæ inhærens, qua homo fit divinæ consors naturæ, templum Spiritus Sancti, amicus Dei eiusque filius adoptivus, heres cælestis gloriæ, et ideo idoneus ad ponendos actus meritorios vitæ æternæ.

Q. 281. Gratia habitualis estne necessaria ad vitam æternam assequendam?

R. Gratia habitualis est omnibus hominibus, etiam parvulis, absolute necessaria ad vitam æternam assequendam.

Q. 282. Operibus bonis, quæ per Dei gratiam et Iesu Christi merita iustificati facimus, quid meremur?

R. Operibus bonis, quæ per Dei gratiam et Iesu Christi merita iustificati facimus, meremur augmentum gratiæ, vitæ æternæ (si tamen in gratia decedimus) consecutionem, atque etiam gloriæ augmentum.

Q. 283. Quomodo amittitur gratia habitualis?

R. Gratia habitualis amittitur quolibet peccato mortali.

Q. 284. Quomodo gratia habitualis recuperatur?

R. Gratia habitualis recuperatur per cessationem a peccatis mortalibus coniunctam cum usu mediorum, quæ Christus Dominus constituit ad iustificationem consequendam.

Q. 285. In statu peccati mortalis possuntne aliqua bona opera fieri?

R. In statu peccati mortalis possunt aliqua bona opera fieri, sed non meritoria vitæ æternæ, quibus tamen peccator, gratiæ actualis ope, ad iustificationem disponitur.

Q. 286. Quid est gratia actualis?

R. Gratia actualis est supernaturale Dei auxilium, quo Deus intellectum nostrum illuminat et voluntatem movet ad bonum faciendum et ad malum vitandum in ordine ad vitam æternam.

Q. 287. Gratia actualis estne nobis necessaria?

R. Gratia actualis est nobis absolute necessaria, ut bonum operemur et malum vitemus in ordine ad vitam æternam; quia, cum hæc sit ordinis supernaturalis, solis viribus naturalibus nihil omnino cogitare, velle et perficere possumus, sicut oportet, ad eam assequendam.

Q. 288. Conceditne Deus omnibus gratias quibus indigent ad vitam æternam ?

R. Deus, qui vult omnes homines salvos fieri, omnibus concedit gratias quibus indigent ad vitam æternam assequendam; sed, ut ad eam perveniant, si adulti sunt, necesse est ut Deo libere cooperentur cum eius auxilio, quod eorum bona opera et adspirando prævenit et adiuvando prosequitur.

Q. 289. Quænam sunt præcipua media ad Dei gratiam consequendam?

R. Præcipua media ad Dei gratiam consequendam sunt oratio qua gratia impetratur, et Sacramenta quæ eam continent et conferunt.

Sectio 1a. — De oratione in genere.

Q. 290. Quid est oratio?

R. Oratio est pia animæ in Deum elevatio, ad eum adorandum, ad gratias pro acceptis beneficiis agendas, ad veniam pro peccatis impetrandam et ad alia nobis aliisve necessaria vel utilia petenda.

Q. 291. Estne necesse nobis orare?

R. Necesse nobis est orare, quia hæc est Dei voluntas, et quia Deus auxilia, quibus perpetuo indigemus, generatim non solet nisi petentibus concedere.

Q. 292. Quot sunt orationis species?

R. Orationis species duæ sunt: mentalis, qua mente et corde Deum alloquimur et veritates æternas meditamur; vocalis, quæ cum mentis attentione et cordis devotione ore funditur.

Q. 293. Quotuplex est oratio vocalis?

R. Oratio vocalis duplex est: privata, quæ fit a singulari persona vel familia sive pro se sive pro aliis absque ministrorum Ecclesiæ interventu; publica, quæ per ministros Ecclesiæ fit, Ecclesiæ nomine, quæque audit liturgica, si ab Ecclesia in suis libris instituitur.

Q. 294. Quænam oratione petere præcipue debemus?

R. Oratione petere præcipue debemus Dei gloriam, nostram aliorumque æternam salutem et media necessaria atque opportuna ad eam adipiscendam.

Q. 295. Licetne petere etiam bona temporalia?

R. Licet petere etiam bona temporalia congruenter Dei voluntati, quatenus scilicet vel ad Dei gloriam profutura sint, vel nobis aliisve ad vitæ æternæ adeptionem aliquo modo prosint, vel saltem ne quid obsint.

Q. 296. Ad quemnam oratio ordinatur?

R. Omnis quidem oratio ordinatur ad Deum, qui solus præstare nobis potest quæ petimus; sed, ut pro nobis apud Deum intercedant, exoramus etiam Cælites omnes, præsertim beatam Mariam Virginem, et ipsas animas in Purgatorio detentas.

Q. 297. Quomodo oratio, ut sit efficax, fieri debet?

R. Oratio, ut sit efficax, fieri debet: in nomine Iesu Christi cuius meritis innititur, pie, cum fide, spe, humilitate et perseverantia.

Q. 298. Cur nam interdum non impetramus quæ oratione petimus?

R. Interdum non impetramus quæ oratione petimus, vel quia non recte petimus, vel quia quæ petimus non expediunt; sed tunc non est dubitandum quin congruo tempore alias gratias, vel potiores, Deus nobis largiturus sit.

Q. 299. Quænam est oratio omnium perfectissima?

R. Oratio omnium perfectissima est oratio dominica seu Pater noster, cui addi solet salutatio angelica seu Ave, Maria.

Sectio 2a. — De oratione dominica et salutatione angelica.

Art. 1. — De oratione dominica.

Q. 300. Curnam Pater noster appellatur oratio dominica ?

R. Pater noster appellatur oratio dominica, quia ipsemet Dominus noster Iesus Christus eam nos docuit.

Q. 301. Curnam oratio dominica est omnium perfectissima?

R. Oratio dominica est omnium perfectissima, quia omnia continet quæ petere debemus sive quod attinet ad Deum (primis tribus petitionibus), sive quod attinet ad nosmetipsos et proximum (reliquis petitionibus).

Q. 302. Quemnam invocamus per verba: Pater noster?

R. Per verba: Pater noster, invocamus Deum tamquam tenerrimum patrem, ut nostrum amorem ac fiduciam in eum exprimamus, et eius benevolentiam et misericordiam nobis conciliemus.

Q. 303. Curnam Deum vocamus Patrem nostrum ?

R. Deum vocamus Patrem nostrum, non solum quia ipse nos creavit, conservat, gubernat, sed maxime quia per gratiam suam nos filios suos adoptivos efficit.

Q. 304. Curnam dicimus: Pater noster, potius quam: Pater mi?

R. Dicimus: Pater noster, potius quam: Pater mi, quia ex dono divinæ adoptionis omnes fideles sunt fratres in Christo, et ideo unusquisque debet alios fraterno amore prosequi, et non solum pro se, sed et pro aliis orare.

Q. 305. Quid significamus per verba: Qui es in cælis ?

R. Per verba: Qui es in cælis, excitamur ad contemplandam infinitam Dei potestatem ac maiestatem, quæ maxime elucet in opere cælorum, simulque recordamur cælestia bona, et quæ cum his coniuncta sunt, præcipue a Deo esse petenda.

Q. 306. Quid postulamus prima petitione: Sanctificetur nomen tuum ?

R. Prima petitione: Sanctificetur nomen tuum, postulamus ut sanctum Dei nomen fiat omnibus notum, et corde, verbis ac bonis operibus ab omnibus celebretur.

Q. 307. Quid postulamus secunda petitione: Adveniat regnum tuum ?

R. Secunda petitione: Adveniat regnum tuum, postulamus ut Deus regnet in nos et in omnes homines per gratiam suam atque in societatem nationesque per suam legem in terris, ut tandem participes fieri possimus eius gloriæ æternæ in cælis.

Q. 308. Quomodo cooperari possumus in adventum regni Dei in terris?

R. In adventum regni Dei in terris cooperari possumus et debemus, tum servando Christi legem et supernaturalem gratiæ vitam in nobis excolendo, tum prece atque opera nostra operam Ecclesiæ iuvando quæ eo spectat ut vita privata, domestica, ac publica ad divinam legem conformetur, ut omnes errantes ad unitatem ipsius Ecclesiæ redeant et lumen Evangelii populis afferatur, qui in tenebris et umbra mortis sedent.

Q. 309. Quid postulamus tertia petitione: Fiat voluntas tua sicut in cælo et in terra ?

R. Tertia petitione: Fiat voluntas tua sicut in cælo et in terra, postulamus ut, sicuti Cælites omnes et animæ in Purgatorio degentes, ita homines in terris peramanter voluntatem Dei semper et in omnibus faciant.

Q. 310. Quid postulamus quarta petitione: Panem nostrum quotidianum da nobis hodie ?

R. Quarta petitione: Panem nostrum quotidianum da nobis hodie, postulamus ut Deus nobis concedat et panem spiritualem, id est omnia ad spiritualem animæ vitam necessaria, signanter panem Eucharisticum, et panem corporalem, scilicet omnia quæ ad corporis sustentationem requiruntur.

Q. 311. Quid postulamus quinta petitione: Et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris?

R. Quinta petitione: Et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris, postulamus a Deo ut peccata quæ in ipsum commisimus et pœnas quas pro peccatis meriti sumus, nobis condonet, sicuti nosmetipsi offensas nobis illatas offensoribus nostris condonamus.

Q. 312. Quid postulamus sexta petitione: Et ne nos inducas in tentationem ?

R. Sexta petitione: Et ne nos inducas in tentationem, nos, infirmitatem nostram agnoscentes, ad Deum oratione recurrimus ut nos liberet a tentationibus; sin minus, ut auxilium gratiæ suæ nobis præstet, quo tentationes superemus.

Q. 313. Curnam Deus nos tentari permittit?

R. Deus nos tentari permittit, ut infirmitatem nostram agnoscamus, ut fidelitas nostra probetur, et ut eius gratia tentationes superando, nosmetipsos in virtute exerceamus et merita vitæ æternæ assequamur; numquam tamen Deus permittit nos tentari supra id quod, gratia sua adiuti, sustinere possumus.

Q. 314. Quænam sunt efficaciora remedia adversus tentationes?

R. Efficaciora remedia adversus tentationes sunt: fuga occasionum, meditatio Novissimorum et frequens Sacramentorum usus; in actu vero tentationis: signum crucis, humilis invocatio Angeli custodis, et præsertim sanctissimi nominis Iesu et beatæ Mariæ Virginis.

Q. 315. Quid postulamus septima petitione: Sed libera nos a malo ?

R. Septima petitione: Sed libera nos a malo, postulamus præsertim ut Deus nos liberet a malo spirituali quod est peccatum, ac proinde a diabolo qui ad peccatum impellit, nec non a ceteris malis, saltem ab illis quæ nobis occasionem præbere possunt ad peccatum.

Q. 316. Quid significat verbum Amen in fine ultimæ petitionis?

R. Verbum Amen in fine ultimæ petitionis significat: ita fiat, sicuti supra petivimus; quod simul nostram fiduciam Dei promissis ostendit.

Art. 2. — De salutatione angelica.

Q. 317. Curnam orationi dominicæ addi solet salutatio angelica?

R. Orationi dominicæ addi solet salutatio angelica, ut per intercessionem beatæ Mariæ Virginis ea quæ in oratione dominica imploramus, facilius a Deo impetremus.

Q. 318. Cuiusnam sunt verba: Ave, [Maria] gratia plena, Dominus tecum, benedicta tu in mulieribus ?

R. Verba: Ave, [Maria] gratia plena, Dominus tecum, benedicta tu in mulieribus, sunt Archangeli Gabrielis, annuntiantis beatæ Mariæ Virgini mysterium incarnationis; et ideo hæc oratio dicitur salutatio angelica.

Q. 319. Quid facimus, cum salutationem angelicam recitamus?

R. Cum salutationem angelicam recitamus, nos gratulamur beatæ Mariæ Virgini de singularibus privilegiis et donis, quæ Deus eidem præ omnibus aliis creaturis largitus est, et Deum ipsum propter hæc glorificamus.

Q. 320. Cuiusnam sunt et quid significant verba: Benedictus fructus ventris tui ?

R. Verba: Benedictus fructus ventris tui, sunt S. Elisabeth, beatam Mariam Virginem hospitio excipientis, et significant Christum Dominum, filium beatæ Mariæ Virginis, esse super omnia benedictum in sæcula.

Q. 321. Cuiusnam sunt verba: Sancta Maria, mater Dei, ora pro nobis peccatoribus nunc et in hora mortis nostræ, et quid per ea postulamus?

R. Verba: Sancta Maria, mater Dei, ora pro nobis peccatoribus nunc et in hora mortis nostræ, sunt addita ab Ecclesia, et per ea postulamus patrocinium beatæ Mariæ Virginis in omnibus nostris necessitatibus, sed præsertim in hora nostræ mortis.

Q. 322. Beata Maria Virgo, mater Dei, estne etiam mater nostra?

R. Beata Maria Virgo, mater Dei, est etiam mater nostra per adoptionem, qua nos sumus fratres Filii eius; quod ipsemet Iesus Christus, in cruce moriens, confirmavit, dum omnes homines, in persona S. Ioannis, dedit filios beatæ Mariæ Virgini illis verbis: Mulier, ecce filius tuus, et omnibus hominibus matrem dedit beatam Mariam Virginem illis verbis: Ecce mater tua.

Q. 323. Quid emolumenti capiunt qui tenera pietate beatam Mariam Virginem colunt?

R. Qui tenera pietate beatam Mariam Virginem colunt, hoc magnum emolumentum capiunt, ut ab eadem peculiari materno redamentur et protegantur amore.

Q. 324. Quodnam est officium pietatis erga beatam Mariam Virginem, quod præcipue commendat Ecclesia?

R. Officium pietatis erga beatam Mariam Virginem, quod speciali modo commendat Ecclesia, est recitatio Sanctissimi Rosarii.

Sectio 1a. — De Sacramentis in genere.

Q. 325. Quid intelligitur nomine Sacramenti novæ Legis ?

R. Nomine Sacramenti novæ Legis intelligitur signum sensibile, a Iesu Christo institutum, ad gratiam significandam eamque Sacramentum digne suscipientibus conferendam.

Q. 326. Quibusnam elementis Sacramenta perficiuntur?

R. Sacramenta perficiuntur tribus elementis, rebus tamquam materia, verbis tamquam forma, et persona ministri, conferentis Sacramentum cum intentione saltem faciendi quod facit Ecclesia; quorum si aliquod desit, non perficitur Sacramentum.

Q. 327. Quot et quænam sunt Sacramenta novæ Legis?

R. Sacramenta novæ Legis sunt septem, scilicet Baptismus, Confirmatio, Eucharistia, Pœnitentia, Extrema Unctio, Ordo, Matrimonium.

Q. 328. Curnam Iesus Christus hæc septem Sacramenta, neque plura neque pauciora, instituit?

R. Iesus Christus hæc septem Sacramenta, neque plura neque pauciora, instituit, quia hæc ad Ecclesiæ finem necessaria sunt et sufficiunt.

Q. 329. Quomodonam hæc septem Sacramenta ad Ecclesiæ finem necessaria sunt et sufficiunt?

R. Hæc septem Sacramenta ad Ecclesiæ finem necessaria sunt et sufficiunt, quia quinque priora ad spiritualem uniuscuiusque hominis in seipso perfectionem, duo postrema ad totius Ecclesiæ regimen multiplicationemque fidelium ordinata sunt.

Q. 330. Quamnam gratiam nobis conferunt Sacramenta?

R. Sacramenta nobis conferunt gratiam sanctificantem eiusve incrementum, et gratiam sacramentalem seu ius ad auxilia specialia, quibus obtineatur singulorum Sacramentorum finis.

Q. 331. Quomodo gratiam Sacramenta conferunt?

R. Gratiam non ponentibus obicem Sacramenta conferunt vi ipsis insita a divino Institutore, seu, ut dicitur, ex opere operato.

Q. 332. Quinam obicem ponunt?

R. Obicem ponunt qui ad Sacramenta accedunt absque dispositionibus necessariis ad gratiam recipiendam.

Q. 333. Minister sua pravitate potestne Sacramentorum vim impedire?

R. Minister sua pravitate nequit Sacramentorum vim impedire, quia in illa sacra functione ipse non suam, sed Christi personam gerit.

Q. 334. Quænam sunt Sacramenta mortuorum et quænam Sacramenta vivorum?

R. Sacramenta mortuorum sunt Baptismus et Pœnitentia; cetera sunt Sacramenta vivorum.

Q. 335. Curnam Baptismus et Pœnitentia dicuntur Sacramenta mortuorum, et cetera Sacramenta vivorum?

R. Baptismus et Pœnitentia dicuntur Sacramenta mortuorum, quia propter illos potissimum instituta sunt, qui vita supernaturali, idest gratia sanctificante, carent, peccati causa; cetera dicuntur Sacramenta vivorum, quia ea recipere non licet, nisi iis qui vitam supernaturalem iam habent.

Q. 336. Qui ad Sacramenta vivorum accedit cum conscientia peccato mortali gravata, quodnam peccatum committit ?

R. Qui ad Sacramenta vivorum accedit cum conscientia peccato mortali gravata, non solum gratiam non recipit, sed insuper committit grave sacrilegii peccatum.

Q. 337. Nonne gratia sanctificans, seu reconciliatio cum Deo, acquiri potest etiam priusquam Sacramentum mortuorum suscipiatur?

R. Etiam priusquam Sacramentum mortuorum suscipiatur, gratia sanctificans, seu reconciliatio cum Deo, acquiri potest actu contritionis perfectæ; sed etiam hoc in casu reconciliatio contritioni non est adscribenda sine Baptismi aut Pœnitentiæ voto, quod in illa includitur.

Q. 338. Quid est hoc Sacramenti votum?

R. Hoc Sacramenti votum est vera, seria, firma voluntas recipiendi Sacramentum.

Q. 339. Quænam sunt Sacramenta quæ semel tantum recipi possunt?

R. Sacramenta quæ semel tantum recipi possunt, sunt Baptismus, Confirmatio et Ordo, quia indelebilem characterem in anima imprimunt.

Q. 340. Quid est character sacramentalis?

R. Character sacramentalis est signum spirituale indelebile in anima impressum qui etiam in alia vita permanet, in iis quidem qui salvi facti sunt, ad gloriam, in damnatis autem ad ignominiam.

Q. 341. Quid præstat sacramentalis character?

R. Sacramentalis character duo præstat, scilicet ut aliqua nota alter ab altero internoscatur, et ut apti ad aliquid sacri suscipiendum vel peragendum efficiamur.

Q. 342. Quinam character in tribus supradictis Sacramentis imprimitur ?

R. 1° In Baptismo imprimitur character quo quis fit membrum mystici corporis Christi, quod est Ecclesia, aptum ad alia Sacramenta suscipienda;

2° in Confirmatione character quo quis fit miles Christi ad fidem publice profitendam;

3° in Ordine character quo quis fit minister Christi cum potestate Sacramenta conficiendi et ministrandi.

Q. 343. Curnam in Baptismo et Confirmatione assignantur patrini?

R. In Baptismo et Confirmatione assignantur patrini, ut ipsi baptizatum vel confirmatum perpetuo sibi commendatum habeant eiusque Christianam educationem diligenter curent, præsertim si parentes desint, aut suum munus negligant.

Q. 344. Ex valido Baptismo et Confirmatione oriturne aliqua cognatio?

R. Ex valido Baptismo oritur cognatio spiritualis inter baptizatum et baptizantem et inter baptizatum et patrinum; ex valida Confirmatione inter confirmatum et patrinum.

Q. 345. æqualisne est omnium Sacramentorum necessitas?

R. Non est æqualis omnium Sacramentorum necessitas, cum Baptismus omnibus necessarius sit, Pœnitentia illis qui post Baptismum in mortale peccatum prolapsi sunt; Ordo toti Ecclesiæ, etsi non singulis fidelibus; Matrimonium universitati hominum ad christianam familiam constituendam.

Q. 346. Quodnam est excellentissimum inter omnia Sacramenta?

R. Excellentissimum inter omnia Sacramenta est Sanctissima Eucharistia, in qua non tantum gratia, sed ipsemet auctor gratiæ vere, realiter et substantialiter continetur, Iesus Christus Dominus noster.

Q. 347. Quid intelligitur verbo Sacramentalium?

R. Verbo Sacramentalium intelliguntur res aut actiones quibus Ecclesia, in aliquam Sacramentorum imitationem, solet uti ad assequendos, ex sua impetratione, effectus præsertim spirituales, ut sunt, ex. gr., exorcismi et rerum vel personarum piæ consecrationes et benedictiones.

Sectio 2a. — De singulis Sacramentis.

Art. 1. — De sacramento Baptismi.

Q. 348. Quid est sacramentum Baptismi?

R. Sacramentum Baptismi est Sacramentum per modum ablutionis a Iesu Christo institutum, quo baptizatus fit membrum mystici corporis Christi, quod est Ecclesia; obtinet remissionem peccati originalis et omnium peccatorum actualium, si qua adsint, cum tota pœna eisdem debita; et fit capax suscipiendi alia Sacramenta.

Q. 349. Quænam est materia et quænam forma Baptismi?

R. Materia remota Baptismi est aqua naturalis, proxima est ablutio corporis per ipsam aquam; forma vero sunt verba: «Ego te baptizo in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti».

Q. 350. Quid igitur significatur quando in sacris Litteris dicitur Apostolos in nomine Christi baptizavisse?

R. Quando in sacris Litteris dicitur Apostolos in nomine Christi baptizavisse, significatur Apostolos Baptismum non qui a Ioanne, sed qui a Iesu Christo institutus fuit, contulisse, eadem utique servata forma quam idem Salvator et Dominus noster servandam præceperat.

Q. 351. Quisnam est minister Baptismi?

R. Sacerdos est Minister ordinarius Baptismi, sed eius collatio reservatur parocho vel alii sacerdoti de eiusdem parochi vel Ordinarii loci licentia; extraordinarius est diaconus de Ordinarii loci vel parochi licentia, nonnisi ex gravi causa concedenda.

Q. 352. In casu necessitatis quisnam potest Baptismum conferre?

R. In casu necessitatis quilibet potest Baptismum sine solemnitate conferre; sed si adsit sacerdos, is diacono præferatur, diaconus subdiacono, clericus laico, vir feminæ, nisi forte, pudoris gratia, deceat a femina potius quam a viro Baptismum conferri, vel femina noverit melius formam et modum baptizandi.

Q. 353. Quomodo ablutio fieri potest ad Baptismi validitatem?

R. Ad Baptismi validitatem ablutio fieri potest vel immersione in aquam, vel aquæ infusione, vel aspersione secundum probatum propriæ Ecclesiæ ritum.

Q. 354. Quandonam infantes baptizandi sunt?

R. Infantes baptizandi sunt quam primum; et graviter peccant parentes aliique quibus infantium cura incumbit, si eos sine Baptismo mori sinant, vel eorum Baptismum diutius sine gravi ratione differant.

Q. 355. Quomodo adultus ad Baptismum accedere debet?

R. Adultus ad Baptismum accedere debet sciens et volens, probeque instructus et dispositus; præterea de peccatis suis mortalibus, si qua habeat, saltem per attritionem doleat necesse est.

Q. 3S6. Quid si adultus Baptismum recipit cum conscientia mortali peccato gravata, cuius nec attritionem habet ?

R. Si adultus Baptismum recipit cum conscientia mortali peccato gravata, cuius nec attritionem habet, Baptismus valet et character imprimitur, sed baptizatus grave sacrilegii peccatum committit, nec gratiam obtinet, nisi cum peccati remissionem, per contritionem vel attritionem, virtute Baptismi, obtinuerit.

Q. 357. Quonam officio tenetur baptizatus?

R. Baptizatus officio tenetur et fidem Christi in Ecclesia catholica profitendi, et mandata Christi et Ecclesiæ catholicæ servandi.

Q. 358. Baptismus estne omnibus necessarius ad salutem ?

R. Baptismus est omnibus necessarius ad salutem, cum Iesus Christus dixerit: «Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu Sancto, non potest introire in regnum Dei».

Q. 359. Quid erit de anima illorum, qui sine Baptismo cum solo peccato originali moriuntur?

R. Anima illorum qui sine Baptismo cum solo peccato originali moriuntur, caret beatifica Dei visione propter originale peccatum; quod per naturam habet, absque dolore possidet, citra pœnas, quibus personalia peccata puniuntur.

Q. 360. Potestne aliquid supplere vicem Baptismi?

R. Vicem Baptismi supplere potest actus fidei et perfectæ caritatis, qui martyrio maxime comprobatur et necessario continet perfectam de peccatis contritionem, et Baptismi votum; sed unus aquæ Baptismus et characterem imprimit et capacitatem confert alia Sacramenta recipiendi.

Q. 361. In quonam consistit martyrium, quod supplere potest vicem Baptismi?

R. Martyrium quod supplere potest vicem Baptismi consistit in morte iniuste inflicta et ab adulto acceptata propter Christum, in fidei vel christianæ virtutis testimonium.

Q. 362. Curnam baptizato nomen alicuius Sancti imponitur?

R. Baptizato nomen alicuius Sancti imponitur, ut ipso utatur peculiari patrono et virtutis exemplum in eius vita habeat.

Art. 2. — De sacramento Confirmationis.

Q. 363. Quid est sacramentum Confirmationis?

R. Sacramentum Confirmationis est Sacramentum a Iesu Christo institutum ad conferendam specialem gratiam et dona Spiritus Sancti, quibus confirmatus roboratur ad fidem, ut perfectus Christi miles, verbo et opere profitendam.

Q. 364. Quænam est materia Confirmationis?

R. Materia remota Confirmationis est chrisma, idest oleum olivarum balsamo commixtum et ab Episcopo benedictum, quo per impositionem manus ministri confirmandus in fronte ad modum crucis ungitur; hæc autem unctio est materia proxima.

Q. 365. Quænam est Confirmationis forma?

R. Forma Confirmationis sunt verba, quæ minister profert in applicatione materiæ: «Signo te signo crucis, confirmo te chrismate salutis, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti».

Q. 366. Quisnam est minister Confirmationis?

R. Minister Confirmationis ordinarius est Episcopus, extraordinarius est presbyter cui ea facultas legitime data fuerit.

Q. 367. Præter Baptismum et statum gratiæ, quid requiritur in eo qui Confirmationem recipit?

R. Præter Baptismum et statum gratiæ, in eo qui Confirmationem recipit, requiritur, si rationis usum habet, cognitio præcipuorum mysteriorum fidei aliarumque veritatum quæ ad hoc Sacramentum spectant.

Q. 368. Quid si quis ad Confirmationem accedit cum conscientia peccati mortalis?

R. Si quis ad Confirmationem accedit cum conscientia peccati mortalis, sacrilegii peccatum committit, licet Sacramentum valeat; et confirmatus tunc solum gratiam recipiet, cum remissionem peccatorum obtinuerit vel per attritionem una cum sacramento Pœnitentiæ vel per contritionem una cum eiusdem Sacramenti voto.

Q. 369. Quanam ætate Confirmatio administratur?

R. Licet Confirmationis administratio convenienter in Ecclesia latina differatur ad septimum circiter ætatis annum, nihilominus etiam antea conferri potest, si infans in mortis periculo sit constitutus, vel ministro id expedire ob iustas et graves causas videatur.

Q. 370. Confirmatio estne absolute necessaria ad salutem ?

R. Confirmatio non est absolute necessaria ad salutem, sed non licet illam negligere, quia est medium ad eam facilius et plenius consequendam.

Art. 3. — De Eucharistia.

Q. 371. Quid est Eucharistia?

R. Eucharistia, quasi bona gratia vel gratiarum actio, est divinissimum Redemptoris donum et fidei mysterium, in quo sub speciebus panis et vini ipsemet Iesus Christus continetur, offertur, sumitur, sacrificium simul et sacramentum novæ Legis.

A) De præsentia reali Iesu Christi in Eucharistia.

Q. 372. Quandonam Iesus Christus sanctissimam Eucharistiam instituit?

R. Iesus Christus sanctissimam Eucharistiam instituit in novissima cœna, antequam pateretur, cum, accepto pane, gratias egit, deditque discipulis suis dicens: «Accipite et comedite, hoc est corpus meum»; et accepto calice, dedit eis dicens: «Bibite, hic est «enim sanguis meus», addens: «Hoc facite in meam «commemorationem».

Q. 373. Quid factum est quando Iesus Christus verba consecratoria super panem et vinum protulit?

R. Quando Iesus Christus verba consecratoria super panem et vinum protulit, facta est mirabilis et singularis conversio totius substantiæ panis in corpus et totius substantiæ vini in sanguinem Iesu Christi, manentibus dumtaxat speciebus panis et vini.

Q. 374. Quomodo vocatur hæc conversio?

R. Hæc conversio vocatur transubstantiatio.

Q. 375. Quid intelligitur per species panis et vini?

R. Per species panis et vini intelligitur quantitas, figura, odor, color, sapor aliaque omnia quæ in pane et vino sensibus obiiciuntur.

Q. 376. Quid Iesus Christus voluit per addita verba: Hoc facite in meam commemorationem?

R. Iesus Christus per addita verba: Hoc facite in meam commemorationem, Apostolos suos constituit sacerdotes novi Testamenti, et eis eorumque in sacerdotio successoribus præcepit ut pariter consecrarent, offerrent et ministrarent corpus et sanguinem suum sub speciebus panis et vini.

Q. 377. Sacerdotes quandonam hanc potestatem exercent et hoc mandatum exsequuntur?

R. Sacerdotes hanc potestatem exercent et hoc mandatum exsequuntur, cum, gerentes personam Iesu Christi, Missæ sacrificium celebrant.

Q. 378. Quid igitur evenit, quando sacerdos in Missa super panem et vinum verba consecratoria profert?

R. Quando sacerdos in Missa super panem et vinum verba consecratoria profert, sub speciebus panis et vini fit præsens vere, realiter et substantialiter corpus et sanguis domini nostri Iesu Christi, una cum eius anima et divinitate.

Q. 379. Post consecrationem, sub specie panis estne solum Iesu Christi corpus, et sub specie vini solus eius sanguis?

R. Post consecrationem, sub specie panis non est solum Iesu Christi corpus, nec sub specie vini solus eius sanguis, sed sub unaquaque specie, et sub singulis uniuscuiusque speciei partibus, totus et integer Iesus Christus, Deus et homo, continetur.

Q. 380. Iesus Christus, exsistens sub speciebus sacramentalibus, desinitne esse in cælo?

R. Iesus Christus, exsistens sub speciebus sacramentalibus, non desinit esse in cælo, sed simul est in cælo et sub speciebus sacramentalibus.

Q. 381. Quamdiu Iesus Christus sub speciebus sacramentalibus manet?

R. Iesus Christus sub speciebus sacramentalibus manet non tantum dum sumitur, sed donec species corruptæ non sint.

Q. 382. Quænam est materia apta ad sanctissimam Eucharistiam conficiendam?

R. Materia apta ad sanctissimam Eucharistiam conficiendam est panis triticeus et vinum de vite.

Q. 383. Quænam sunt verba necessaria ad Eucharistiam conficiendam?

R. Verba necessaria ad Eucharistiam conficiendam sunt ipsa verba quæ Christus Dominus in ultima cœna protulit super panem et vinum, quæque sacerdos vicem Christi gerens, in celebratione Missæ repetit.

B) De sacrificio Missæ.

Q. 384. Quid est sacrificium?

R. Sacrificium est oblatio rei sensibilis, per aliquam eius immutationem, soli Deo facta in signum supremi honoris et reverentiæ, quam homo debet Deo tamquam creatori, domino et ultimo fini.

Q. 385. Missa estne verum et proprium novæ Legis sacrificium?

R. Missa est verum et proprium novæ Legis sacrificium, quo Iesus Christus, ministerio sacerdotis, corpus et sanguinem suum sub speciebus panis et vini, mystica immolatione, Deo Patri incruente offert.

Q. 386. Curnam Iesus Christus hoc mirabile sacrificium instituit?

R. Iesus Christus hoc mirabile sacrificium instituit ut Ecclesiæ visibile, sicut hominum natura exigit, relinqueret sacrificium, quo cruentum illud, semel in Cruce peragendum, repræsentaretur, eiusque memoria in finem usque sæculi permaneret, atque illius salutaris virtus in remissionem eorum, quæ a nobis quotidie committuntur, peccatorum applicaretur.

Q. 387. Quomodo Missa sacrificium Crucis repræsentat?

R. Missa sacrificium Crucis repræsentat, quatenus consecratio panis et vini, separatim facta, repræsentat, ex vi verborum, realem illam separationem corporis a sanguine, quam in cruenta Crucis morte pertulit Iesus Christus Dominus noster.

Q. 388. Missa estne simplex ac nuda repræsentatio sacrificii Crucis?

R. Missa non est simplex ac nuda repræsentatio sacrificii Crucis, sed est ipsum Crucis sacrificium quod renovatur, quatenus una eademque est hostia, idem nunc offerens sacerdotum ministerio, qui seipsum tunc in cruce obtulit, sola offerendi ratione diversa.

Q. 389. Quomodo Missæ sacrificio nobis applicantur fructus sacrificii Crucis?

R. Missæ sacrificio nobis applicantur fructus sacrificii Crucis, quatenus Deus, hac immolatione placatus, gratias concedit, quas Iesus Christus sui sanguinis pretio nobis promeruit.

Q. 390. quem finem sacrificium Missæ offertur?

R. Sacrificium Missæ offertur:

1° ad Deum adorandum, ideoque est latreuticum;

2° ad gratias ei agendas propter magnam gloriam suam et propter collata in nos beneficia, ideoque est eucharistiam;

3° ad alia beneficia obtinenda, ideoque est impetratorium;

4° ad Deum propitium reddendum cum vivis pro peccato et pœnis ei debitis, tum animabus in Purgatorio detentis, ideoque est propitiatorium.

Q. 391. Cuinam sacrificium Missæ offertur?

R. Sacrificium Missæ offertur soli Deo, quia supremum dominium, quod sacrificio exprimitur, solius est Dei.

Q. 392. Curnam etiam in honorem et memoriam beatæ Mariæ Virginis et Sanctorum Ecclesia Missæ sacrificium celebrare consuevit?

R. Quamvis in honorem et memoriam beatæ Mariæ Virginis et Sanctorum Ecclesia Missæ sacrificium celebrare consueverit, non tamen illis sacrificium offert, sed soli Deo, de eorum victoriis gratias agens et eorum patrocinia apud Deum implorans.

Q. 393. Ad quorum utilitatem Missa applicatur?

R. Quælibet Missa, cum sit Ecclesiæ catholicæ sacrificium a publico Ecclesiæ ministro oblatum, applicatur non ad utilitatem solius celebrantis, sed ad communem fidelium sive viventium sive defunctorum utilitatem, illorum, præsertim quos celebrans in Missa commemorat.

Q. 394. Potestne sacerdos Missam applicare pro persona particulari vel ad peculiarem aliquem finem?

R. Potest sacerdos Missam applicare pro persona particulari sive viventi sive defuncta, vel ad peculiarem aliquem finem; ex quo fit ut Missa, ceteris paribus, eidem personæ vel ad illum finem assequendum prosit speciali modo.

Q. 395. Quisnam est modus potissimus adsistendi Missæ?

R. Modus potissimus adsistendi Missæ est, ut fideles adstantes divinam victimam, una cum sacerdote, offerant Deo, mente recolant sacrificium Crucis, et sacramentali vel saltem spirituali Communione cum Christo Iesu coniungantur.

C) De Sacramento Eucharistiæ.

Q. 396. Quid est sacramentum Eucharistiæ?

R. Sacramentum Eucharistiæ est Sacramentum a Iesu Christo institutum, quo sub speciebus panis et vini ipsemet Iesus Christus, auctor gratiæ, vere, realiter ac substantialiter continetur ad spiritualem nostrarum animarum refectionem.

Q. 397. Curnam Iesus Christus Eucharistiæ sacramentum instituit?

R. Iesus Christus Eucharistiæ sacramentum instituit:

1° ut nostri amantissimus continuo inter nos præsens maneret, atque ita redamaretur a nobis et coleretur;

2° ut per sacram Communionem nobiscum uniretur; esset cæleste animæ nostræ alimentum, quo vitam spiritualem tueri et conservare possemus, et in fine vitæ nostrum ad æternitatem viaticum.

Q. 398. Quo modo Eucharistiæ sacramentum a sacrificio secernitur?

R. Eucharistiæ sacramentum a sacrificio secernitur:

1° quia Sacramentum consecratione perficitur et permanet, omnis vero sacrificii vis in eo est ut offeratur; et ideo divina hostia quæ in pyxide continetur vel ad ægrotum defertur, sacramenti, non sacrificii, rationem habet;

2° quia Sacramentum iis qui divinam hostiam sumunt, meriti causam affert, et spirituales utilitates; sacrificium vero non merendi solum, sed satisfaciendi quoque efficientiam habet.

Q. 399. Quid requiritur ad Eucharistiam digne sumendam?

R. Ad Eucharistiam digne sumendam, præter Baptismum sicut in omnibus Sacramentis post eundem Baptismum receptis et statum gratiæ sicut in Sacramentis vivorum, requiritur sub gravi etiam ieiunium naturale.

Q. 400. Quid agere debet qui, sacram Communionem recepturus, conscius sibi est peccati mortalis?

R. Qui, sacram Communionem recepturus, conscius sibi est peccati mortalis, quantumvis se contritum existimet, antequam ad sanctam Communionem accedat, debet sacramentalem Confessionem peragere; quod si perurgeat necessitas ac copia confessarii illi desit, actum perfectæ contritionis prius eliciat.

Q. 401. Quid significat naturale ieiunium?

R. Naturale ieiunium significat, a media nocte usque ad tempus Communionis, nihil per modum cibi vel potus vel etiam medicinæ sumere.

Q. 402. Qui non ieiunus sacram Communionem recipit, quodnam peccatum committit?

R. Qui non ieiunus sacram Communionem recipit, committit grave sacrilegii peccatum.

Q. 403. Quandonam sacra Communio permittitur non servato ieiunio naturali?

R. Sacra Communio permittitur non servato ieiunio naturali, quando mortis urget periculum, aut necessitas impediendi irreverentiam in Sacramentum.

Q. 404. Quibusnam infirmis permittitur sacra Communio, non servato ieiunio naturali?

R. Infirmis, qui a mense decumbunt sine certa spe ut cito convalescant, de prudenti confessarii consilio, permittitur sacra Communio semel aut bis in hebdomada, etsi aliquam medicinam vel aliquid per modum potus antea sumpserint.

Q. 405. Quid requiritur ut sacra Communio etiam devote suscipiatur?

R. Ut sacra Communio etiam devote suscipiatur, requiritur ut eam et præparatio diligens antecedat, et congrua gratiarum actio subsequatur, secundum uniuscuiusque vires, conditionem et officia.

Q. 406. In quonam consistit præparatio ante sacram Communionem adhibenda?

R. Præparatio ante sacram Communionem adhibenda in hoc consistit, ut per aliquod temporis spatium attente et devote meditemur quid recepturi simus, et ad actus fidei, spei, caritatis et contritionis studiose nosmetipsos exerceamus.

Q. 407. In quanam re consistit gratiarum actio, quæ sacram Communionem subsequitur?

R. Gratiarum actio, quæ sacram Communionem subsequitur, in hoc consistit, ut per aliquod temporis spatium attente et devote meditemur quid receperimus, et actus fidei, spei, caritatis, boni propositi, grati animi ac petitionis eliciamus.

Q. 408. Quid præcipue petere debemus a Iesu Christo post Communionem ?

R. A Iesu Christo post Communionem præcipue petere debemus gratias nobis et proximis ad salutem necessarias, præsertim gratiam finalis perseverantiæ, Ecclesiæ de suis hostibus victoriam, et defunctorum animabus requiem sempiternam.

Q. 409. Quosnam effectus Eucharistia parit iis qui eam digne et devote suscipiunt?

R. Eucharistia iis qui eam digne et devote suscipiunt, hos effectus parit:

1° auget gratiam sanctificantem et fervorem caritatis;

2° remittit peccata venialia;

3° multum confert ad finalem perseverantiam, tum concupiscentiam minuendo, tum a mortalibus præservando, tum ad exercitationem bonorum operum roborando.

Q. 410. Præter præceptum Communionis paschalis, adestne alia obligatio Communionis recipiendæ?

R. Præter præceptum Communionis paschalis, adest obligatio Communionis recipiendæ in periculo mortis, quacumque ex causa hoc periculum oriatur.

Q. 411. Qui Eucharistiam recepit, potestne eodem die eam rursus recipere?

R. Qui Eucharistiam recepit, potest eodem die eam rursus recipere in forma viatici, si in vitæ discrimen incidat; imo debet, si id necesse fuerit ad impediendam irreverentiam in Sacramentum.

Q. 412. Quomodo Iesum Christum in Eucharistia præsentem colere debemus?

R. Iesum Christum in Eucharistia præsentem colere debemus:

1° summa cum reverentia eum adorando;

2° amantem redamando;

3° omni cum fiducia ad gratias assequendas eum rogando.

Art. 4. — De sacramento Pœnitentiæ.

Q. 413. Quid est sacramentum Pœnitentiæ?

R. Sacramentum Pœnitentiæ est Sacramentum a Ie3u Christo institutum pro fidelibus, quoties post Baptismum in peccata lapsi fuerint, ipsi Deo reconciliandis.

Q. 414. Quandonam Iesus Christus hoc Sacramentum instituit?

R. Iesus Christus hoc Sacramentum tum præcipue instituit, quando in discipulos suos, post resurrectionem in unum congregatos, insufflavit dicens: «Accipite Spi ritum Sanctum: quorum remiseritis peccata, remittuntur eis, et quorum retinueritis, retenta sunt».

Q. 415. Quonam modo Iesus Christus hoc Sacramentum instituit?

R. Iesus Christus hoc Sacramentum instituit ad instar iudicii, in quo iudex quidem est confessarius; accusator autem et testis est ipsemet pœnitens; materia vero circa quam versatur iudicium, sunt peccata post Baptismum commissa, quæ pœnitens confitetur.

Q. 416. Quisnam est legitimus minister sacramenti Pœnitentiæ?

R. Legitimus minister sacramenti Pœnitentiæ est sacerdos rite approbatus ad audiendas confessiones; et cuivis fideli integrum est confessario legitime approbato, etiam alius ritus, cui maluerit, peccata sua confiteri.

Q. 417. Quænam sunt partes huius Sacramenti?

R. Partes huius Sacramenti sunt, quasi eius materia, actus pœnitentis, id est contritio, confessio et satisfactio; et absolutio legitimi ministri, quæ est eius forma.

Q. 418. Quomodonam in tribus actibus pœnitentis includuntur et examen conscientiæ et propositum non peccandi de cetero?

R. In tribus actibus pœnitentis includuntur et examen conscientiæ et propositum non peccandi de cetero, quia omnes actus præcedat necesse est examen conscientiæ, et contritio sine proposito non peccandi de cetero ne intelligi quidem potest.

Q. 419. Quænam peccata sunt materia necessaria huius Sacramenti?

R. Materia necessaria huius Sacramenti sunt peccata mortalia post Baptismum commissa, quæ numquam fuerunt virtute clavium directe remissa.

Q. 420. Curnam hæc peccata dicuntur materia necessaria huius Sacramenti?

R. Hæc peccata dicuntur materia necessaria huius Sacramenti, quia est stricta obligatio eadem confitendi.

Q. 421. Quænam peccata sunt materia libera et sufficiens huius Sacramenti?

R. Materia libera et sufficiens huius Sacramenti sunt peccata post Baptismum commissa sive venialia, sive etiam mortalia quæ pœnitens alias confessus est, sacramentali absolutione directe remissa.

Q. 422. Curnam hæc peccata dicuntur materia libera et sufficiens huius Sacramenti?

R. Hæc peccata dicuntur materia libera et sufficiens huius Sacramenti, quia eadem possunt ad sacrum tribunal deferri, imo expedit ut deferantur, sed ad id nemo tenetur.

A) De actibus pœnitentis.

a) De conscientiæ examine.

Q. 423. Antequam sacramentalis pœnitentiæ tribunal adeat, quid pœnitens agere debet?

R. Antequam sacramentalis pœnitentiæ tribunal adeat, pœnitens debet examen conscientiæ instituere.

Q. 424. Quid est conscientiæ examen?

R. Conscientiæ examen est diligens inquisitio peccatorum, post ultimam confessionem rite factam commissorum.

Q. 425. Quomodo conscientiæ examen est peragendum?

R. Conscientiæ examen ita est peragendum, ut pœnitens, implorato Dei auxilio, diligenter in memoriam revocet peccata, quæ cogitatione, verbo, opere vel omissione, contra mandata Dei et Ecclesiæ et contra officia proprii status admiserit.

Q. 426. In hoc conscientiæ examine de quibusnam rebus inquirere debemus?

R. In hoc conscientiæ examine inquirere debemus de peccatorum numero, specie et circumstantiis speciem mutantibus.

Q. 427. Quænam circumstantiæ speciem mutant et necessario sunt accusandæ?

R. Speciem mutant et necessario sunt accusandæ circumstantiæ, quibus vel peccatum veniale fit mortale, (ex. gr., mendacium proximo graviter damnosum), vel mortale fit multiplex, (ex. gr., furtum rei sacræ vel in loco sacro commissum).

b) De contritione et proposito.

Q. 428. Quid est peccatorum contritio?

R. Peccatorum contritio est animi dolor et detestatio de peccatis commissis, cum proposito non peccandi de cetero.

Q. 429. Quid est propositum non peccandi de cetero?

R. Propositum non peccandi de cetero est firma voluntas non peccandi et proximas peccandi occasiones, quantum quis potest, vitandi.

Q. 430. Qualis esse debet contritio de peccatis?

R. Contritio de peccatis esse debet interna, supernaturalis, summa, universalis.

Q. 431. Quid est contritio interna?

R. Contritio interna est quæ non ore tantum manifestatur, sed ex corde nascitur.

Q. 432. Quid est contritio supernaturalis?

R. Contritio supernaturalis est quæ sub influxu gratiæ elicitur ex rationibus non humanis, sed supernaturalibus, ex fide scilicet supernaturaliter apprehensis.

Q. 433. Quid est contritio summa?

R. Contritio summa est qua detestamur peccatum super omnia mala.

Q. 434. Quid est contritio universalis ?

R. Contritio universalis est quæ omnia peccata mortalia commissa post Baptismum, nec directe potestate clavium remissa, complectitur.

Q. 435. Quid si pœnitens accusanda non habeat nisi peccata venialia aut mortalia directe iam remissa?

R. Si pœnitens accusanda non habeat nisi peccata venialia aut mortalia directe iam remissa, satis est et requiritur, ut de aliquibus vel de uno saltem doloris actum eliciat.

Q. 436. Quotuplex potest esse contritio?

R. Contritio potest esse vel perfecta, quæ contritio simpliciter appellari solet, vel imperfecta, quæ speciali nomine attritio dicitur.

Q. 437. Quid est contritio perfecta?

R. Contritio perfecta est dolor et detestatio peccatorum, elicita ex motivo caritatis, propterea quod offensus est Deus, qui est summum bonum, et dignus qui super omnia diligatur.

Q. 438. Quemnam effectum gignit contritio perfecta?

R. Contritio perfecta statim delet peccata et hominem Deo reconciliat etiam extra sacramentum Pœnitentiæ, sed non sine Sacramenti voto, quod in illa includitur.

Q. 439. Quid est contritio imperfecta?

R. Contritio imperfecta est dolor et detestatio super-naturalis peccatorum, quæ vel ex consideratione turpitudinis peccati, vel ex gehennæ et pœnarum metu communiter concipitur.

Q. 440. Ad valide recipiendum sacramentum Pœnitentiæ quænam contritio sufficit?

R. Ad valide recipiendum sacramentum Pœnitentiæ sufficit contritio imperfecta, licet optanda sit perfecta.

Q. 441. Quodnam peccatum committit, qui scienter sine ulla contritione ad sacramentum Pœnitentiæ accedit?

R. Qui scienter sine ulla contritione ad sacramentum Pœnitentiæ accedit, non solum peccatorum, quæ confessus est, remissionem non assequitur, sed committit grave sacrilegii peccatum.

c) De confessione.

Q. 442. Quid est confessio peccatorum?

R. Confessio peccatorum est eorum accusatio, facta sacerdoti legitime approbato, ad absolutionem sacra-mentalem consequendam.

Q. 443. Curnam Iesus Christus voluit peccatorum confessionem fieri ad eadem remittenda?

R. Iesus Christus voluit peccatorum confessionem fieri ad eadem remittenda, ut se peccator humiliaret, et sacerdoti, tamquam iudici et medico, sua mala patefaceret, debitæ satisfactionis et congrui remedii recipiendi causa.

Q. 444. Qualis esse debet confessio ad validam sacramenti Pœnitentiæ receptionem?

R. Ad validam sacramenti Pœnitentiæ receptionem confessio debet esse vocalis aut saltem quæ vocalem suppleat, et integra.

Q. 445. Quando confessio est integra?

R. Confessio est integra, cum pœnitens omnia peccata mortalia, nondum directe remissa, quorum, post diligentem sui discussionem, conscientiam habet, confitetur cum numero, specie et circumstantiis speciem mutantibus.

Q. 446. Quid agere debet qui peccatorum mortalium numerum non recordatur?

R. Qui peccatorum mortalium numerum non recordatur, debet numerum indicare qui sibi videatur propius ad verum accedere, addendo circiter.

Q. 447. Quid si quis peccatum mortale inculpabiliter omiserit in confessione?

R. Si quis peccatum mortale inculpabiliter omiserit in confessione, Sacramentum valet et peccatum indirecte remittitur; sed pœnitens tenetur peccatum omissum, cum recordatur, in proxima confessione accusare.

Q. 448. Quodnam peccatum committit, qui culpabiliter peccatum mortale in confessione reticet?

R. Qui culpabiliter peccatum mortale in confessione reticet, non solum ex confessione nullam utilitatem consequitur, sed insuper committit grave sacrilegii peccatum.

Q. 449. Quid facere debet qui peccatum mortale culpabiliter reticuit in confessione, aut peccata mortalia nondum remissa confessus est sine debita contritione?

R. Qui peccatum mortale culpabiliter reticuit in confessione, aut peccata mortalia nondum remissa confessus est sine debita contritione, dicere debet in quot confessionibus id commiserit, quot sacrilegas Communiones fecerit, omnia peccata mortalia in illis confessionibus reticita vel accusata repetere, et simul omnia alia peccata mortalia, quæ forte postea commisit confiteri.

Q. 450. Qualis insuper debet esse confessio ad licitam sacramenti Pœnitentiæ receptionem?

R. Ad licitam sacramenti Pœnitentiæ receptionem confessio debet insuper esse devota et humilis, ita ut pœnitens brevi et clara oratione, quæ modestiam coniunctam habeat, exclusis inutilibus verbis, sua peccata demisse confiteatur, ea non excuset, minuat, augeat, et confessarii monita recipiat.

d) De satisfactione.

Q. 451. Quid est satisfactio?

R. Satisfactio est pœna pro peccatis in confessione patefactis, pœnitenti a confessario iniuncta, quæ ex meritis Iesu Christi, per iudicium sacramentale applicatis, specialem vim habet ad pœnam temporalem peccatis debitam solvendam.

Q. 452. Ad quem finem confessorius satisfactionem iniungit?

R. Confessarius, quantum spiritus et prudentia suggerit, pro qualitate criminum et pœnitendum facultate, iniungit satisfactionem salutarem et convenientem, non tantum ad novæ vitæ custodiam et infirmitatis medicamentum, sed etiam ad præteritorum peccatorum vindictam et castigationem.

Q. 453. Quandonam pœnitens satisfactionem a confessario iniunctam exsequi debet?

R. Nisi confessarius tempus exsecutionis assignaverit, curet pœnitens satisfactionem a confessario iniunctam quamprimum exsequi.

Q. 454. Quid agere debet pœnitens, si satisfactionem a confessario iniunctam exsequi vel absolute nequeat vel non sine gravi difficultate?

R. Si satisfactionem a confessario iniunctam pœnitens exsequi vel absolute nequeat vel non sine gravi difficultate, debet id humiliter confessario indicare, ut eam commutet.

Q. 455. Quid est absolutio sacramentalis?

R. Absolutio sacramentalis est actus quo confessarius, nomine Iesu Christi, peccata pœnitenti rite confesso et contrito, per debitæ formæ prolationem, remittit.

Q. 456. Confessarius absolutionem sacramentalem po-testne denegare aut differre?

R. Confessarius absolutionem sacramentalem tunc solum denegare potest et debet, si prudenter iudicet non constare de necessariis pœnitentis dispositionibus; aliquando autem ad tempus eam iusta de causa differre potest, præsertim si pœnitens consentiat, ut melius sese disponat.

B) De absolutione sacramentali.

Q. 457. Confessorius teneturne ad sacramentale sigillum ?

R. Confessarius tenetur ad inviolabile sacramentale sigillum; et non solum nequit revelare peccata quæ in confessione audiverit, sed diligenter etiam cavere debet ne verbo aut signo aut alio quovis modo et quavis de causa prodat aliquatenus peccatorem; imo interdictus ei est usus quoque scientiæ ex confessione acquisitæ, cum gravamine pœnitentis, excluso etiam quovis revelationis periculo; nec superiores pro tempore exsistentes nec confessarii qui postea superiores fuerint renuntiati, notitia quam de peccatis in confessione habuerint, ad exteriorem gubernationem ullo modo uti possunt.

Q. 458. Præter confessorium, quinam simili obligatione adstringuntur?

R. Præter confessarium, simili obligatione adstringuntur omnes qui aliquid de confessione sacramentali quoquo modo resciverint.

C) De effectu sacramenti Pœnitentiæ et de Indulgentiis.

Q. 459. Quinam sunt effectus sacramenti Pœnitentiæ, si pœniteris, rite dispositus, confessus est peccata mortalia non remissa?

R. Si pœnitens, rite dispositus, confessus est peccata mortalia non remissa, hoc Sacramento:

1° remittitur culpa et pœna æterna et etiam, saltem partialiter, pœna temporalis peccatis debita;

2° merita pœnitentis, per mortale peccatum mortificata, reviviscunt, idest recuperant efficaciam quam ante peccatum habebant in ordine ad vitam æternam;

3° datur specialis gratia ad præcavenda in futurum peccata.

Q. 460. Quinam sunt effectus sacramenti Pœnitentiæ, st pœnitens, rite dispositus, non est confessus, nisi peccata venialia aut mortalia iam remissa?

R. Si pœnitens, rite dispositus, non est confessus, nisi peccata venialia aut mortalia iam remissa, sacramentum Pœnitentiæ remittit peccata venialia, auget gratiam sanctificantem, ad peccata in posterum vitanda adiuvat, et debitum pœnæ temporalis, per peccata contractum, efficacius dissolvit.

Q. 461. Absolutione sacramentali et peracta satisfactione a confessorio imposita, remittiturne semper tota pœna temporalis peccatis debita?

R. Absolutione sacramentali et peracta satisfactione a confessario imposita, non semper remittitur tota pœna temporalis peccatis debita, quæ tamen exstingui potest aliis satisfactionibus voluntariis et præsertim Indulgentiis.

Q. 462. Quid intelligitur nomine Indulgentiæ?

R. Nomine Indulgentiæ intelligitur remissio coram Deo pœnæ temporalis debitæ peccatis, ad culpam quod attinet iam deletis; quam remissionem Ecclesia extra sacramentum Pœnitentiæ concedit.

Q. 463. Quomodo Ecclesia remittit pœnam temporalem peccatis debitam per Indulgentias?

R. Ecclesia remittit pœnam temporalem peccatis debitam per Indulgentias, applicando vivis quidem per modum absolutionis, defunctis autem per modum suffragii, Iesu Christi satisfactiones infinitas et beatæ Mariæ Virginis et Sanctorum satisfactiones superabundantes, quæ spiritualem Ecclesiæ thesaurum constituunt.

Q. 464. Quinam possunt Indulgentias elargiri?

R. Indulgentias elargiri possunt Romanus Pontifex, cui totius spiritualis Ecclesiæ thesauri a Christo Domino commissa est dispensatio, aliique quibus vel ab ipso Romano Pontifice vel a iure, ex. gr. Episcopis, concessum est.

Q. 465. Quotuplex est Indulgentia?

R. Indulgentia est duplex, scilicet plenaria qua remittitur tota pœna temporalis peccatis debita, et partialis qua remittitur pars tantum pœnæ temporalis.

Q. 466. Quomodo plenaria Indulgentia intelligitur concessa ?

R. Plenaria Indulgentia ita intelligitur concessa, ut si quis eam plenarie lucrari non possit, eam tamen partialiter lucretur pro dispositione quam habet.

Q. 467. Quid requiritur, ut quis sibi lucrari possit Indulgentias?

R. Ut quis sibi lucrari possit Indulgentias, requiritur ut:

1° sit baptizatus non excommunicatus;

2° habeat intentionem saltem generalem eas lucrandi;

3° opera iniuncta rite exsequatur;

4° sit in statu gratiæ, saltem in fine operum præscriptorum, et animo liber a quolibet peccato veniali, si agatur de Indulgentia plenaria plene lucranda.

Q. 468. Qui Indulgentias acquirit, quibusnam eas applicare potest?

R. Qui Indulgentias acquirit, potest, nisi aliud declaratum fuerit, animabus in Purgatorio detentis applicare indulgentias omnes a Romano Pontifice concessas; aliis autem in vita degentibus nullas Indulgentias applicare potest.

Art. 5. — De sacramento Extremæ Unctionis.

Q. 469. Quid est sacramentum Extremæ Unctionis?

R. Sacramentum Extremæ Unctionis est Sacramentum a Iesu Christo institutum, quo omnibus, post usum rationis vita periclitantibus, spiritualia auxilia, in mortis periculo maxime proficua, conferuntur, et aliquando etiam solamen ab infirmitatibus corporis.

Q. 470. Quid igitur efficit Extrema Unctio?

R. Extrema Unctio:

1° gratiæ augmentum confert;

2° animum infirmi allevat et adiuvat præsertim ad tentationes in ultimo agone superandas;

3° abstergit peccatorum reliquias, et remittit peccata venialia, imo et mortalia, si infirmus, eorum non conscius, sit saltem attritus et confiteri nequeat;

4° aliquando morbum depellit, si id animæ saluti expediat.

Q. 471. Quisnam est minister huius Sacramenti?

R. Minister ordinarius huius Sacramenti est parochus loci, in quo degit infirmus; in casu autem necessitatis, vel de licentia saltem rationabiliter præsumpta eiusdem parochi vel Ordinarii loci, alius quilibet sacerdos hoc Sacramentum ministrare potest.

Q. 472. Quænam est materia Extremæ Unctionis?

R. Materia remota Extremæ Unctionis est oleum olivarum benedictum ab Episcopo, vel a presbytero qui facultatem illud benedicendi a Sede Apostolica obtinuerit; unctio ex hoc oleo est materia proxima.

Q. 473. Quænam est forma Extremæ Unctionis?

R. Forma Extremæ Unctionis est oratio quam minister in unctione peragenda, secundum suos probatos rituales libros, pronuntiat.

Q. 474. Cuinam hoc Sacramentum confertur?

R. Hoc Sacramentum confertur fideli qui, post adeptum usum rationis, ob infirmitatem vel senium in periculo mortis versatur.

Q. 475. Quoties hoc Sacramentum conferri potest?

R. Hoc Sacramentum in eodem mortis periculo semel tantum conferri potest; sed si periculum, postquam cessaverit, rursus exsistat, potest iterari.

Q. 476. Hoc Sacramentum potestne conferri infirmo qui non sit sui compos?

R. Hoc Sacramentum conferri potest etiam infirmo qui, cum esset sui compos, illud saltem implicite petiit vel verisimiliter petiisset, etiamsi deinde sensus vel usum rationis amiserit.

Q. 477. ægrotus, antequam Extremam Unctionem recipiat, quid agere debet?

R. Ægrotus, antequam Extremam Unctionem recipiat:

1° confiteatur, si potest, peccata sua, secus actum contritionis eliciat;

2° edat etiam actus fidei, spei, caritatis plenique obsequii in Dei voluntatem.

Q. 478. Hoc Sacramentum estne necessarium ad salutem?

R. Hoc Sacramentum non est absolute necessarium ad salutem, sed nefas est illud negligere; imo omni studio ac diligentia curandum, ut ubi ægrotus in vitæ periculo versari inceperit, quamprimum, dum sui compos est, hoc Sacramentum recipiat.

Art. 6. — De sacramento Ordinis.

Q. 479. Quid est sacramentum Ordinis seu sacræ ordinationis?

R. Sacramentum Ordinis seu sacræ ordinationis est Sacramentum a Iesu Christo institutum ad constituendos in Ecclesia Episcopos, presbyteros et ministros, cum sua quemque potestate et gratia, quibus iidem sacra munia, iuxta proprium gradum, rite obire queant.

Q. 480. Hi gradus suntne æquales inter se?

R. Hi gradus non sunt æquales inter se, sed sunt alii aliis præstantiores, et efficiunt sacram Ordinis hierarchiam.

Q. 481. Quandonam Iesus Christus hoc Sacramentum præcipue instituit?

R. Iesus Christus hoc Sacramentum præcipue instituit, quando Apostolis eorumque in sacerdotio successoribus dedit potestatem offerendi Missæ sacrificium, et remittendi ac retinendi peccata.

Q. 482. Quænam est sacerdotii dignitas?

R. Maxima est sacerdotii dignitas, quia sacerdos est Christi minister et dispensator mysteriorum Dei, mediator inter Deum et homines, potestatem habens in Christi corpus et reale et mysticum.

Q. 483. Quænam est materia et quænam forma sacræ ordinationis?

R. Sacræ ordinationis materia est impositio manuum vel traditio instrumentorum in probatis pontificalibus libris præscripta; forma vero sunt relativa verba quæ minister pronuntiat, dum manus imponit vel instrumenta tradit.

Q. 484. Quomodo se gerere debent fideles erga sacerdotes?

R. Fideles sacerdotibus omnem honorem et reverentiam præstare debent, atque Deum rogare ut dignos et sanctos ministros Ecclesiæ suæ largiatur.

Q. 485. Peccantne parentes, qui filios vel ad sacerdotium cogunt, vel ab eo avertunt?

R. Peccant parentes, qui filios vel ad sacerdotium cogunt, quia Dei ius usurpant qui sibi soli per Episcopi ministerium reservat electionem suorum ministrorum; vel ab eo avertunt, quia resistunt divinæ voluntati, iniuste denegant filiis ius divinam vocationem sequendi et seipsos filiosque privant multis et electis gratiis.

Q. 486. Quisnam est minister sacræ ordinationis?

R. Sacræ ordinationis minister ordinarius est Episcopus proprius illius qui promoveri debet, aut Episcopus eius delegatus; extraordinarius, qui a iure vel ex peculiari induito apostolico potestatem recepit aliquos Ordines conferendi.

Art. 7. — De sacramento Matrimonii.

Q. 487. Quid est sacramentum Matrimonii?

R. Sacramentum Matrimonii est ipsummet coniugium inter baptizatos valide initum, ad dignitatem Sacramenti a Iesu Christo evectum, quo gratia coniugibus confertur ut officia, quibus et inter se et erga filios adstringuntur, rite expleant.

Q. 488. Potestne inter baptizatos validum Matrimonium consistere quin sit Sacramentum?

R. Inter baptizatos validum Matrimonium consistere nequit, quin sit eo ipso Sacramentum, quia Iesus Christus ad dignitatem Sacramenti ipsum eorumdem Matrimonium evehere dignatus est.

Q. 489. Quinam sunt ministri huius Sacramenti?

R. Ministri huius Sacramenti sunt ipsimet sponsi Matrimonium contrahentes.

Q. 490. Quærtam est materia et quænam forma sacramenti Matrimonii?

R. Materia sacramenti Matrimonii est mutua traditio iuris in corpus in ordine ad Matrimonii finem; forma est mutua huius traditionis acceptatio.

Q. 491. Quænam sunt essentiales Matrimonii proprietates?

R. Essentiales Matrimonii proprietates sunt unitas et indissolubilitas, quæ in Matrimonio christiano peculiarem obtinent firmitatem ratione Sacramenti.

Q. 492. In quonam consistit unitas Matrimonii?

R. Unitas Matrimonii in hoc consistit, ut vir, vivente uxore, aliam uxorem habere nequeat, nec uxor, vivente viro, alium virum.

Q. 493. In quonam consistit indissolubilitas Matrimonii?

R. Indissolubilitas Matrimonii in hoc consistit, ut vinculum matrimoniale nunquam, nisi morte, dissolvi possit.

Q. 494. Quo iure regitur Matrimonium baptizatorum?

R. Matrimonium baptizatorum regitur iure non solum divino, sed etiam canonico, salva competentia civilis potestatis circa mere civiles eiusdem matrimonii effectus.

Q. 495. Quinam sunt Matrimonii effectus mere civiles?

R. Matrimonii effectus mere civiles sunt effectus a Matrimonii substantia separabiles, uti quantitas dotis debitæ, iura successionis coniugum ad invicem, filiorum parentibus, parentum filiis, etc.

Q. 496. Quid intelligitur nomine impedimenti matrimonialis ?

R. Nomine impedimenti matrimonialis intelligitur quidquid Matrimonii celebrationem reddit aut illicitam tantum (impedimentum impediens), aut etiam invalidam (impedimentum dirimens).

Q. 497. Quisnam potest impedimenta pro baptizatis declarare aut constituere?

R. Supremæ tantum auctoritatis ecclesiasticæ ius est tum declarandi quandonam ius divinum Matrimonium impediat vel dirimat, tum alia impedimenta Matrimonium impedientia vel dirimentia pro baptizatis constituendi per modum legis universalis vel particularis.

Q. 498. Quænam sunt impedimenta quæ Matrimonium simpliciter impediunt?

R. Impedimenta quæ Matrimonium simpliciter impediunt, sunt:

1° votum simplex vel virginitatis, vel castitatis perfectæ, vel non nubendi, vel suscipiendi Ordines sacros et amplectendi statum religiosum;

2° mixta religio;

3° cognatio legalis ex adoptione orta, in iis regionibus ubi lex civilis illam habet qua impedimentum Matrimonium impediens.

Q. 499. Quænam sunt impedimenta quæ Matrimonium dirimunt?

R. Impedimenta quæ Matrimonium dirimunt, sunt:

1° ætas;

2° impotentia antecedens et perpetua;

3° ligamen seu vinculum prioris matrimonii;

4° disparitas cultus;

5° Ordo sacer;

6° solemnis professio religiosa;

7° raptus;

8° crimen;

9° consanguinitas;

10° affinitas;

11° publica honestas;

12° cognatio spiritualis ex Baptismo orta;

13° cognatio legalis ex adoptione orta, in iis regionibus ubi lex civilis illam habet qua impedimentum Matrimonium dirimens.

Q. 500. Quid requiritur ad Matrimonium valide contrahendum?

R. Ad Matrimonium valide contrahendum requiritur, ut sponsi:

1° immunes sint ab omni impedimento dirimente;

2° libere consentiant;

3° nuptias baptizati in catholica Ecclesia aut ad eamdem conversi contrahant coram parocho, vel Ordinario loci, vel sacerdote ab alterutro delegato, et duobus saltem testibus.

Q. 501. Quid præterea requiritur ad Matrimonium licite contrahendum?

R. Ad Matrimonium licite contrahendum requiritur præterea, ut sponsi:

1° sint in statu gratiæ;

2° in christiana doctrina sufficienter instructi;

3° immunes a quolibet impedimento impediente;

4° alia Ecclesiæ præscripta pro Matrimonii celebratione servent.

Q. 502. Ecclesia dispensatne aliquando in impedimento disparitatis cultus aut mixtæ religionis?

R. Ecclesia nonnisi ex gravissima causa dispensat in impedimento disparitatis cultus aut mixtæ religionis, permittens Matrimonium inter catholicum et non catholicum.

Q. 503. Quando Ecclesia hanc dispensationem concedit, permittens hoc Matrimonium, quid exigit?

R. Quando Ecclesia hanc dispensationem concedit, permittens hoc Matrimonium, cautionem a coniuge quidem acatholico exigit ut amoveat a coniuge catholico perversionis periculum, ab utroque autem coniuge ut universa proles catholice baptizetur et educetur; insuper coniux catholicus obligatione tenetur conversionem coniugis acatholici prudenter curandi.

Q. 504. Ad quem iudicem causæ matrimoniales pertinent?

R. Causæ matrimoniales inter baptizatos quæ vinculum respiciunt, iure proprio et exclusivo ad iudicem ecclesiasticum pertinent, firma competentia civilis auctoritatis in iis causis quæ effectus mere civiles spectant.

Q. 505. Debentne fideles auctoritati ecclesiasticæ impedimenta matrimonialia revelare?

R. Fideles auctoritati ecclesiasticæ impedimenta matrimonialia revelare debent, præsertim cum fiunt Matrimonii proclamationes, ab Ecclesia ideo statutæ ut impedimenta cognoscantur.

Q. 506. Quid est virtus?

R. Virtus est habitus seu constans dispositio inclinans hominem ad bonum operandum et ad malum vitandum.

Q. 507. Quotuplex est virtus?

R. Virtus ratione obiecti est duplex, alia theologica, alia moralis.

Sectio 1a. — De virtutibus theologicis.

Art. 1. — De virtutibus theologicis in genere.

Q. 508. Quid est virtus theologica?

R. Virtus theologica est virtus cuius obiectum immediatum est Deus ut finis supernaturalis, hominemque ad eum directe ordinat.

Q. 509. Quot sunt virtutes theologicæ?

R. Virtutes theologicæ sunt tres: fides, spes, caritas.

Q. 510. Virtutes theologicæ acquirine possunt per actus naturales?

R. Virtutes theologicæ acquiri nequeunt per actus mere naturales, quia sunt natura sua supernaturales, ideoque solus Deus eas infundit una cum gratia sanctificante.

Q. 511. Quandonam virtutes theologicæ in homine infunduntur?

R. Virtutes theologicæ in homine infunduntur in ipsa iustificatione cum remissione peccatorum acquisita vel per Baptismi sacramentum vel per actum contritionis cum voto Sacramenti.

Q. 512. Virtutes theologicæ suntne necessariæ ad salutem?

R. Virtutes theologicæ sunt omnino necessariæ ad salutem, quia recta ordinatio tum intellectus tum voluntatis in finem supernaturalem sine ipsis haberi nequit.

Q. 5I3. Quænam est virtus excellentissima inter virtutes theologicas?

R. Inter virtutes theologicas virtus excellentissima est caritas, quæ est legis perfectio, et ne in cælo quidem excidit.

Q. 514. Quandonam tenemur ad eliciendos actus fidei, spei et caritatis?

R. Tenemur ad eliciendos, saltem implicite, actus fidei, spei et caritatis sæpius in vita, præsertim quando quis, usum rationis adeptus, sufficientem divinæ revelationis notitiam obtinuit, et præsertim quoties ii actus requiruntur vel ad obligationem implendam vel ad tentationes superandas, et in periculo mortis.

Art. 2. — De virtutibus theologicis in specie.

A) De fide.

Q. 515. Quid est fides?

R. Fides est virtus supernaturalis, qua, divina aspirante et adiuvante gratia, ea quæ Deus revelavit et per Ecclesiam nos docuit, vera esse credimus, non propter intrinsecam rerum veritatem naturali rationis lumine perspectam, sed propter auctoritatem ipsius Dei revelantis, qui nec falli nec fallere potest.

Q. 516. Debemusne credere omnes veritates revelatas?

R. Debemus omnes veritates revelatas credere, saltem implicite, ex. gr.: credo quidquid Deus revelavit et Ecclesia credendum proponit, aut brevius: credo quidquid credit sancta mater Ecclesia; explicite autem credere debemus Deum esse eumque remuneratorem, et mysteria sanctissimæ Trinitatis, Incarnationis et Redemptionis.

Q. 5I7. Fides potestne esse contra rationem?

R. Quamvis fides sit supra rationem, nullo tamen modo est contra rationem, nec ulla umquam inter fidem et rationem vera dissensio esse potest.

Q. 518. Curnam numquam vera dissensio inter fidem et rationem esse potest?

R. Numquam inter fidem et rationem vera dissensio esse potest, quia idem Deus qui mysteria revelat et fidem infundit, animæ humanæ rationis lumen indidit; Deus autem negare seipsum non potest, nec verum vero umquam contradicere.

Q. 519. Possuntne fides et ratio opem sibi mutuam ferre?

R. Fides et ratio possunt opem sibi mutuam ferre, cum recta ratio fidei fundamenta demonstret, eiusque lumine illustrata, rerum divinarum scientiam excolat; fides vero rationem ab erroribus liberet ac tueatur, eamque multiplici cognitione instruat.

Q. 520. Quandonam debemus fidem exterius profiteri?

R. Debemus fidem exterius profiteri, quoties nostrum silentium, tergiversatio aut ratio agendi, secum ferrent implicitam fidei negationem, contemptum religionis, iniuriam Dei vel scandalum proximi.

Q. 521. Quomodo fidem manifestamus?

R. Fidem manifestamus, eam profitentes verbo et opere, et, si oportuerit, etiam mortem oppetendo. Paul., ad Rom., X, 9, 10; ad Galat., V, 6; Iac., II, 18, 21.

Q. 522. Quomodo amittitur fides?

R. Fides amittitur per apostasiam vel hæresim, cum scilicet baptizatus omnes vel aliquas fidei veritates reicit, aut eas actu deliberato in dubium revocat.

Q. 523. Præter apostatas et hæreticos, quinam alii peccant contra fidem?

R. Præter apostatas et hæreticos, peccant contra fidem:

1° non baptizatus qui fidem sibi sufficienter propositam respuit (infidelitas positiva);

2° qui sibi comparare negligit sufficientem institutionem religiosam, suo statui et ætati congruentem;

3° qui errores profitetur ab Ecclesia proscriptos, plus minusve ad hæreticam pravitatem accedentes;

4° qui voluntarie se exponit periculo recedendi a fide, ex. gr., qui sine debita licentia et cautela legit libros ab Ecclesia prohibitos, præsertim libros apostatarum, hæreticorum aut schismaticorum, apostasiam, hæresim aut schisma propugnantes.

B) De spe.

Q. 524. Quid est spes?

R. Spes est virtus supernaturalis, qua, ob merita Iesu Christi, nixi Dei bonitate, omnipotentia et fidelitate, exspectamus vitam æternam et gratias necessarias ad eam consequendam quam Deus promisit iis qui bona opera facient.

Q. 525. Quomodo spem manifestamus?

R. Spem manifestamus non solum verbis sed etiam opere, dum fidentes ex animo divinis promissis, vitæ asperitates atque ærumnas ipsasque persecutiones patienter toleramus.

Q. 526. Quomodo amittitur spes?

R. Spes amittitur per peccatum sive desperationis sive præsumptionis, et per peccata quibus amittitur fides.

Q. 527. Quid est desperatio?

R. Desperatio est diffidentia voluntaria et deliberata obtinendi a Deo beatitudinem æternam et media ad eam ordinata.

Q. 528. Quid est præsumptio?

R. Præsumptio est temeraria fiducia beatitudinis æternæ assequendæ vel sine gratia vel sine operibus bonis.

C) De caritate.

Q. 529. Quid est caritas?

R. Caritas est virtus supernaturalis, qua diligimus Deum super omnia propter seipsum, et nosmetipsos ac proximum propter Deum.

Q. 530. Quomodo nostrum amorem Deo in primis probare debemus?

R. Nostrum amorem Deo in primis probare debemus, eius mandata servando.

Q. 531. Quomodo præterea amorem nostrum Deo probare possumus?

R. Amorem nostrum Deo possumus præterea probare operibus non præceptis, sed eidem acceptis, quæ vocantur super erogatoria.

Q. 532. Quomodo amittitur caritas erga Deum?

R. Caritas erga Deum amittitur quolibet peccato mortali; sed amissa per mortale peccatum gratia, non ideo semper amittitur et fides et spes.

Q. 533. Quomodo nosmetipsos diligere debemus?

R. Nosmetipsos diligere debemus, gloriam Dei nostramque æternam salutem in omnibus quærendo.

Q. 534. Quomodo proximum diligere debemus?

R. Proximum diligere debemus per actus tum internos tum externos, scilicet offensas condonando, damnum, iniuriam et scandalum erga ipsum vitando, et ei pro viribus subveniendo in suis necessitatibus, præsertim operibus misericordiæ spiritualis et corporalis.

Q. 535. Quænam sunt opera misericordiæ spiritualis?

R. Opera misericordiæ spiritualis sunt:

1° dubitantibus consilia dare;

2° ignorantes instruere;

3° peccatores monere;

4° afflictos solari;

5° offensas remittere;

6° molestos patienter sustinere;

7° pro vivis et defunctis Deum orare.

Q. 536. Quænam sunt opera misericordiæ corporalis?

R. Opera misericordiæ corporalis sunt:

1° cibum præbere esurientibus;

2° potum præbere sitientibus;

3° nudos cooperire;

4° hospites excipere;

5° infirmos visitare;

6° carcere clausos invisere;

7° mortuos sepelire.

Q. 537. Caritas, qua proximum diligere debemus, complectiturne etiam inimicos?

R. Caritas, qua proximum diligere debemus, complectitur etiam inimicos, quia illi quoque sunt proximi nostri, et quia Deus ipse hoc nobis dedit et mandatum et exemplum.

Sectio 2a. — De virtutibus moralibus.

Q. 538. Quid est virtus moralis?

R. Virtus moralis est virtus, cuius obiectum immediatum sunt actus honesti, rectæ rationi conformes.

Q. 539. Quotuplex potest esse actus virtutis moralis ratione finis ad quem dirigitur?

R. Actus virtutis moralis, ratione finis ad quem dirigitur, potest esse vel naturalis, ex. gr., si quis ieiunat ne cibus noceat sanitati, vel super natur alis, ex. gr., si quis ieiunat ut assequatur a Deo remissionem peccatorum, vel ut «castiget corpus suum et in servitutem redigat».

Q. 540. Quot et quænam sunt præcipuæ virtutes morales?

R. Præcipuæ virtutes morales sunt quatuor: prudentia, iustitia,fortitudo, temperantia, quæ etiam virtutes cardinales appellantur.

Q. 541. Curnam hæ virtutes dicuntur cardinales?

R. Hæ virtutes dicuntur cardinales, quia sunt veluti cardo et fundamentum totius ædificii moralis, et aliæ virtutes morales ad eas reducuntur.

Q. 542. Quid præstant virtutes cardinales ?

R. Prudentia præstat, ut in omnibus rebus, quid expetendum quidve fugiendum sit, vitæ æternæ causa, recte iudicemus;

Iustitia, ut suum cuique reddamus;

Fortitudo, ut nullis difficultatibus vel persecutionibus ipsaque morte a sequendo bono deterreamur;

Temperantia, ut pravas cupiditates compescamus, et sensibilibus bonis ne utamur nisi secundum rectam rationem.

Sectio 3a. — De donis Spiritus Sancti.

Q. 543. In iustificatione, cum remissione peccatorum et virtutibus theologicis, quid aliud infunditur in homine?

R. In iustificatione, cum remissione peccatorum et virtutibus theologicis, simul in homine infunduntur dona Spiritus Sancti.

Q. 544. Quot enumerantur dona Spiritus Sancti?

R. Dona Spiritus Sancti enumerantur septem: sapientia, intellectus, consilium, fortitudo, scientia, pietas, timor Dei.

Q. 545. Quam ob causam hæc dona infunduntur?

R. Hæc dona ideo infunduntur homini iusto, ut facilius promptiusque recipiat et sequatur motionem Spiritus Sancti, qua ad bonum explendum et malum vitandum multis variisque modis impellitur.

Q. 546. Quid nobis præstant dona Spiritus Sancti?

R. Sapientia nos adiuvat, ut divinarum rerum contemplatione delectemur, et tum de divinis tum de humanis secundum rationes divinas iudicemus;

Intellectus, ut mysteria fidei melius uti credibilia perspiciamus, quantum mortalibus licet;

Consilium, ut dæmonis et mundi insidias caveamus, et in dubiis, quid magis expediat gloriæ Dei et nostræ proximique saluti, cognoscamus;

Fortitudo, ut singulari virtute roboremur ad tentatio-nes aliave spiritualia impedimenta superanda;

Scientia, ut recte discernamus credenda a non credendis, et dirigamur in iis quæ pertinent ad vitam spiritualem;

Pietas, ut debitum cultum et officia præstemus Deo, Sanctis atque hominibus locum Dei erga nos obtinentibus, et ut miseris succurramus propter amorem Dei.

Timor Dei, ut a peccatis abstineamus ob divinæ offensæ metum, manantem ex reverentia filiali erga divinam maiestatem.

Sectio 4a. — De evangelicis beatitudinibus et Spiritus Sancti fructibus.

Q. 547. Quinam sunt effectus virtutum theologicarum et donorum Spiritus Sancti?

R. Effectus virtutum theologicarum et donorum Spiritus Sancti sunt beatitudines evangelicæ et fructus Spiritus Sancti.

Q. 548. Quænam sunt evangelicæ beatitudines?

R. Evangelicæ beatitudines eæ sunt, quas ipse Christus in sermone quem habuit in monte, proposuit; scilicet:

1° beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum cælorum;

2° beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram;

3° beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur;

4° beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam ipsi saturabuntur;

5° beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur;

6° beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt;

7° beati pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur;

8° beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum est regnum cælorum.

Q. 549. Curnam Iesus Christus beatos appellat qui has animi dispositiones habent?

R. Iesus Christus beatos appellat qui has animi dispositiones habent, quia per illas quoddam veluti libamentum futuræ beatitatis in hac vita consequuntur et gustant.

Q. 550. Quinam sunt pauperes spiritu qui beati dicuntur?

R. Pauperes spiritu qui beati dicuntur, sunt qui ab externis bonis, præsertim divitiis et honoribus, ex animo separantur; immo, si res tulerit, ea sponte contemnunt; si possideant, moderate et bene ipsis utuntur; si careant, haud sollicite ipsa quærunt; si amittant, ipsorum iacturam, obsequenter Dei voluntati, ferunt.

Q. 551. Quinam sunt mites?

R. Mites seu mansueti sunt qui comiter agunt cum proximo suo, patienter eius molestias tolerantes sine ulla vel querela vel vindicta.

Q. 552. Quinam sunt lugentes, et tamen beati?

R. Lugentes, et tamen beati, illi sunt, qui mundi voluptates minime quærunt, Dei voluntati obtemperantes, huius vitæ ærumnas cum gaudio ferunt, de peccatis admissis pœnitentiam agunt, atque huius mundi mala et scandala et pericula salutis sincere deflent.

Q. 553. Quinam sunt qui esuriunt et sitiunt iustitiam ?

R. Qui esuriunt et sitiunt iustitiam, sunt qui quotidie proficere student in operibus iustitiæ et caritatis.

Q. 554. Quinam sunt misericordes ?

R. Misericordes sunt qui propter amorem Dei sua bona proximo impertiunt, eiusque miserias cum spirituales tum corporales ab eodem removere student.

Q. 555. Quinam sunt mundo corde?

R. Mundo corde sunt qui non solum fugiunt peccatum mortale, maxime peccatum impuritatis, sed etiam se abstinent, quantum possunt, a veniali.

Q. 556. Quinam sunt pacifici?

R. Pacifici sunt qui non solum conservant pacem cum proximo, sed etiam inter alios eam instaurare student.

Q. 557. Quinam sunt qui persecutionem patiuntur propter iustitiam ?

R. Qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, sunt qui derisiones, calumnias, et persecutiones patienter sustinent propter amorem Iesu Christi.

Q. 558. Quot et quinam sunt Spiritus Sancti fructus?

R. Spiritus Sancti fructus enumerantur duodecim ab Apostolo: caritas, gaudium, pax, patientia, benignitas, bonitas, longanimitas, mansuetudo, fides, modestia, continentia, castitas.

Q. 559. Qui, non obstante gratia quam Deus semper confert ad salutem, eius legem violat, quid facit?

R. Qui, non obstante gratia quam Deus semper confert ad salutem, eius legem scienter et libere violat, committit peccatum actuale seu personale.

Q. 560. Quid igitur est peccatum actuale?

R. Peccatum actuale est legis Dei transgressio scienter et libere commissa.

Q. 561. Quotuplici modo peccatum actuale committi potest?

R. Peccatum actuale committi potest cogitatione, verbo et opere, sive posito sive omisso; idque vel contra Deum vel contra nosmetipsos vel contra proximum, prout lex quam violamus, directe respicit vel Deum vel nosmetipsos vel proximum.

Q. 562. Ex repetitione eiusdem peccati actualis quid enascitur?

R. Ex repetitione eiusdem peccati actualis enascitur habitus, quo inclinamur ad malum operandum; huius-modi habitus vitium appellatur.

Q. 563. Quomodo dividitur peccatum actuale?

R. Peccatum actuale dividitur in mortale et veniale.

Q. 564. Quid est peccatum mortale?

R. Peccatum mortale est legis transgressio scienter et libere commissa cum conscientia gravis obligationis.

Q. 565. Curnam hoc peccatum dicitur mortale ?

R. Hoc peccatum dicitur mortale, quia animam avertens a suo ultimo fine; eam privat sua vita supernaturali, quæ est gratia sanctificans; æternæ mortis in Inferno ream facit; merita acquisita mortificat, ita ut iam non prosint ad salutem, donec, recuperata gratia, reviviscant; et opera meritoria vitæ æternæ impedit.

Q. 566. Quid est peccatum veniale?

R. Peccatum veniale est legis transgressio scienter et libere commissa cum conscientia levis obligationis.

Q. 567. Curtiam hoc peccatum dicitur veniale?

R. Hoc peccatum dicitur veniale, quia, cum animam non avertat a suo fine ultimo, nec spiritualem animæ mortem afferat, facilius veniam obtinere potest etiam sine confessione sacramentali, et est quædam animæ infirmitas, quæ natura sua facilius potest sanari.

Q. 568. Quinam sunt præcipui effectus peccati venialis ?

R. Præcipui effectus peccati venialis hi sunt: fervorem caritatis minuit, disponit animam ad peccatum mortale, et hominem reum facit pœnæ temporalis, in hac vel in altera vita luendæ.

Q. 569. Peccata sive venialia sive mortalia suntne omnia inter se æqualia?

R. Peccata sive venialia sive mortalia non sunt inter se æqualia, sed quemadmodum peccata venialia sunt alia aliis leviora, ita peccata mortalia sunt alia aliis graviora.

Q. 570. Quænam peccata mortalia ex natura sua sunt gravissima?

R. Peccata mortalia, ex natura sua gravissima, sunt quæ directe contra Deum committuntur.

Q. 571. Quænam sunt peccata in Spiritum Sanctum? R. Peccata in Spiritum Sanctum sunt:

1° desperatio salutis;

2° præsumptio salutis sine meritis consequendæ;

3° impugnatio agnitæ veritatis;

4° invidentia de bono alterius spirituali;

5° obstinatio in peccatis;

6° impœnitentia finalis.

Q. 572. Curnam hæc dicuntur peccata in Spiritum Sanctum?

R. Hæc dicuntur peccata in Spiritum Sanctum, quia peccator ex malitia removet ea quæ possunt a peccato eum impedire, contemnendo gratiam, quæ Spiritui Sancto, ut fonti bonorum, tribui peculiariter solet.

Q. 573. Quænam sunt peccata contra proximum, quæ ad Deum clamant?

R. Peccata contra proximum, quæ ad Deum clamant, sunt:

1° homicidium voluntarium;

2° carnale peccatum contra naturam;

3° oppressio pauperum;

4° fraudatio mercedis operariis debitæ.

Q. 574. Cur hæc peccata dicuntur clamare ad Deum?

R. Hæc peccata dicuntur clamare ad Deum, quia præ ceteris insignem et manifestam improbitatem habent, divinamque iram et ultionem insigniter devocant in eos a quibus committuntur.

Q. 575. Quænam sunt peccata capitalia?

R. Peccata capitalia sunt:

1° superbia;

2° avaritia;

3° luxuria;

4° ira;

5° gula;

6° invidia;

7° acedia.

Q. 576. Cur hæc peccata dicuntur capitalia?

R. Hæc peccata dicuntur capitalia, quia sunt veluti fons et radix ceterorum peccatorum et vitiorum.

Q. 577. Quænam virtutes opponuntur peccatis capitalibus?

R. Peccatis capitalibus respective opponuntur:

1° humilitas;

2° liberalitas;

3° castitas;

4° mansuetudo;

5° abstinentia;

6° gaudium de bono proximi;

7° diligentia.

Q. 578. Præter peccatum, debemusne effugere etiam peccandi occasiones?

R. Præter peccatum, debemus effugere, quantum possumus, etiam proximas peccandi occasiones, in quibus scilicet homo se gravi periculo peccandi exponit: qui enim amat periculum, in illo peribit.

Q. 579. Potestne fieri ut de alienis peccatis rationem Deo reddere debeamus?

R. Potest fieri ut de alienis peccatis rationem Deo reddere debeamus, si et quatenus aut causa eorum fuerimus mandando, consulendo, consentiendo, aut ea non impediverimus, cum impedire et possemus et deberemus.

Q. 580. Quid Deus in sacra Scriptura nobis proponit, tamquam medium valde efficax ad peccata vitanda?

R. Deus in sacra Scriptura, tamquam medium valde efficax ad peccata vitanda, nobis proponit considerationem Novissimorum, sic nos admonens: «In omnibus operibus tuis memorare Novissima tua, et in æternum non peccabis».

Q. 581. Quid intelligitur Novissimorum nomine?

R. Novissimorum nomine intelliguntur quæ postremo hominibus contingent, id est mors, iudicium, Infernus, Paradisus; sed post iudicium ante Paradisum potest esse Purgatorium.

Q. 582. Quænam de morte recogitare præcipue debemus?

R. De morte præcipue recogitare debemus, eam esse pœnam peccati, momentum a quo pendet æternitas, ita ut post mortem nullus locus pœnitentiæ et merito relinquatur, eiusque horam et circumstantias esse incertas.

Q. 583. Quid primum contingit animæ illico post mortem?

R. Anima illico post mortem sistitur ad tribunal Christi, subitura iudicium particulare.

Q. 584. De quibusnam anima in particulari iudicio indicatur?

R. De omnibus omnino anima in particulari iudicio iudicatur, scilicet de cogitationibus, verbis, operibus et omissionibus; et hoc iudicium in iudicio universali, veluti exteriore manifestatione, confirmabitur.

Q. 585. Post particulare iudicium quid erit de anima ?

R. Post particulare iudicium anima, si gratia caret ob mortale peccatum, statim Inferni pœnis addicitur; si est in gratia, et libera quoque est a quovis peccato veniali et a quovis debito pœnæ temporalis, statim ad Paradisi gloriam assumitur; denique si est in gratia, sed cum aliquo peccato veniali vel aliquo adhuc debito pœnæ temporalis, in Purgatorio detinetur donec divinæ iustitiæ plene satisfecerit.

Q. 586. Quid erit de damnatis in Inferno?

R. In Inferno, qui etiam abyssus vel gehenna in sacris Litteris appellatur, æternis cruciantur pœnis dæmones, et una cum ipsis damnati homines, in sola anima ante universale iudicium, in anima et corpore post iudicium universale.

Q. 587. Quæ nam sunt pœnæ, quibus damnati in Inferno cruciantur?

R. Pœnæ, quibus damnati in Inferno cruciantur, sunt:

1° pœna damni, idest privatio perpetua visionis Dei beatificæ;

2° pœna sensus, idest ignis realis, crucians sed non consumens, tenebræ, conscientiæ morsus et angor, societas dæmonum aliorumque damnatorum.

Q. 588. Pœnæ damnatorum suntne eædem pro omnibus?

R. Pœna damni est eadem pro omnibus; ceteræ pœnæ damnatorum non sunt eædem pro omnibus, sed diversæ pro numero et gravitate peccatorum.

Q. 589. Quid erit de anima in Purgatorio?

R. Anima in Purgatorio pœnas temporales peccatis debitas, et in hac vita nondum perfecte solutas, luit, donec divinæ iustitiæ plene satisfecerit et ita admittatur in Paradisum.

Q. 590. Quibusnam pœnis anima in Purgatorio punitur?

R. Anima in Purgatorio punitur pœna damni et pœna sensus, idest temporanea privatione visionis beatificæ aliisque gravibus pœnis.

Q. 591. Animarum pœnæ in Purgatorio suntne æquales pro omnibus?

R. Animarum pœnæ in Purgatorio non sunt æquales pro omnibus, sed quoad acerbitatem et diuturnitatem pro veniali peccato et pro debito pœnæ temporalis cuique solvendo inter se differunt, et insuper possunt breviores ac mitiores reddi ex suffragiis quæ pro ipsis fiunt.

Q. 592. Post universale iudicium cessabitne Purgatorium?

R. Post universale iudicium Purgatorium cessabit; et omnes animas, quæ in eo detinebantur, expleta modis a Deo statutis satisfactione, Paradisus accipiet.

Q. 593. Quid erit de animabus iustorum in Paradiso?

R. In Paradiso animæ iustorum sine corpore ante universale iudicium, una cum corpore post iudicium universale, beatifica Dei visione, unaque cum ipsa omni bono perfruuntur in æternum, sine admixtione vel formidine ullius mali, in societate domini nostri Iesu Christi, beatæ Mariæ Virginis Cælitumque ceterorum.

Q. 594. Cælites omnes in Paradiso æqualiterne æterna beatitudine fruuntur?

R. Cælites omnes in Paradiso non æqualiter æterna beatitudine fruuntur, sed alius alio perfectius.

Q. 595. Quænam est ratio huius differentiæ?

R. Ratio huius differentiæ hæc est: Cælites beatificam Dei visionem obtinent per lumen gloriæ, quod a Deo singulis infunditur, Angelis secundum cuiusque dignitatem et gratiam, hominibus secundum cuiusque merita, ita tamen ut omnes, etsi lumine gloriæ inæqualiter donati, sint plene felices et beati.